Hoe is het om in een stad te leven die in de frontlinie van een oorlog ligt? Tijdens een drie weken durende expositie in de Stevenskerk in Nijmegen worden met behulp van augmented reality de verhalen van gewone Nijmegenaren verteld die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog in een belegerde stad leefden.
De tentoonstelling Jongeren in de Vuurlinie is gebaseerd op het onderzoek van historicus Joost Rosendaal, die bijna honderd dagboeken uit die tijd verzamelde. Hij analyseert in zijn onderzoek de persoonlijke verhalen van gewone mensen die zij zelf optekenden. Hoe ervoeren inwoners van Nijmegen het leven in hun stad tussen september 1944 en mei 1945, toen de stad na het mislukken van Operatie Market Garden in de frontlinie kwam te liggen?
Nijmegen in oorlogstijd ervaren
De Stevenskerk is zwaar getekend door de oorlog. Bij het Amerikaanse bombardement van 79 jaar geleden werd de toren verwoest. In de kooromgang van deze kerk wordt nu op basis van twaalf dagboekverhalen de tijd dat Nijmegen frontstad was tot leven gebracht door middel van augmented reality: met een smartphone of tablet kan een bezoeker een plek of object scannen, waarmee op het scherm een korte vertelling begint.
Zo is er het dagboek van Trees Schretlen, een zeventienjarige scholier die in haar schoolagenda schrijft wat zij iedere dag meemaakt en er een kauwgomverpakking van de bevrijders naast plakt, en het verhaal van het jonge gezin van Fine Oostendorp-Eppink, dat leeft in een kelder en dagenlang geen daglicht ziet.
Ook worden oorspronkelijke materialen tentoongesteld, zoals dagboeken, overgeleverde beeldfragmenten en objecten die refereren aan die tijd en plaats. Op deze manier ontstaat een route door de kerk waarbij de bezoeker als het ware door het Nijmegen van die periode loopt en, bijna uit de eerste hand, een beeld krijgt van wat zich op specifieke plekken of dagen afspeelde.
Wetenschappers beoordelen ingebrachte objecten
Tijdens en na het openingsprogramma op 1 oktober is de tentoonstelling te bezoeken en is er gelegenheid voor bezoekers om objecten, brieven en andere stukken uit de Tweede Wereldoorlog die zij zelf in bezit hebben voor te leggen aan een team van deskundigen. Zij zullen de stukken bekijken en met de eigenaar in gesprek gaan over de historische waarde. Daarnaast kunnen aanwezigen meelezen en helpen bij het transcriberen van een recent gevonden oorlogsdagboek.
Verder te zien en te horen
In de tentoonstelling is ook plaats ingeruimd voor een fragment uit de podcast Het Bombardement op Nijmegen waarin ooggetuige Ria Roosendaal-Martens vertelt hoe zij op 22 februari 1944 de toren van de Stevenskerk zag vallen. Daarnaast wordt de link gelegd naar de huidige tijd: er is aandacht voor jongeren uit Oekraïne die op hun eigen wijze hun oorlogservaringen met de wereld delen.
Op het koor van de kerk is daarnaast de tentoonstelling Albert en Theo te zien, die het verhaal vertelt van een bijzondere vriendschap tussen de 21-jarige Albert Tarbell, een Amerikaanse paratrooper van Mohawk afkomst, en de 15-jarige Nijmeegse jongen Theo Smolders.
De tentoonstelling loopt van 1 t/m 23 oktober 2023 en is gratis te bezoeken in de Stevenskerk. Bezoekers die geen telefoon bij zich hebben kunnen voor de AR-beleving bij de balie in de kerk een tablet lenen (beperkt beschikbaar).
Boek: Nijmegen ’44 – Joost Rosendaal
Boek: Het verdriet van Nijmegen 1940-1945
