Gilles-Lambert Godecharle (1750-1835) – Neoclassicistisch beeldhouwer

De Belg Gilles-Lambert Godecharle wist zich als geen ander op het einde van de achttiende eeuw met zijn tot de verbeelding sprekende allegorieën, bustes en beeldsculpturen een plaats te verwerven binnen het pantheon van illustere beeldhouwers. Zijn neoclassicistische stijl weerspiegelde ten volle de heersende tijdsgeest waarbij in de kunst teruggegrepen werd naar de vroegere werken uit de klassieke Oudheid.

Godecharle’s jeugdjaren en opleiding

De jonge Gilles-Lambert werd op 2 december 1750 te Brussel geboren in een welgestelde familie van muzikanten en zangers. Zijn vader, Jacques-Antoine, was kapelmeester in de Brusselse Sint-Niklaaskerk en als zanger verbonden aan de Hofkapel van Karel van Lotharingen, de landvoogd van onze gewesten. Zijn oudere broer, Eugène-Charles, was een gevierd violist en Lambert-François, zijn andere broer, een componist.

Op jeugdige leeftijd ging Gilles-Lambert tekenles volgen bij Jean Dansaert, een graveur en beeldhouwer bij het Brusselse ambacht van de ‘Vier Gekroonden’¹. Daar werd zijn interesse gewekt voor de beeldhouwkunst en besloot hij kort daarna in de leer te gaan bij de beeldhouwer Laurent Delvaux (1696-1778). Godecharle leerde er de knepen van het vak en in september 1772 reisde hij af naar Parijs om zich verder te vervolmaken bij de gerenommeerde beeldhouwer Jean-Pierre-Antoine Tassaert (1727-1788). Toen deze laatste werd aangezocht door de Pruisische keurvorst Frederik II om in Potsdam diens lustslot “Sanssouci” en het omringend park ervan met bustes en beeldpartijen te verfraaien, aarzelde Gilles-Lambert niet om zijn leermeester naar Duitsland te volgen. Hij zou er samen met Tassaert uiteindelijk bijna twee jaar werkzaam blijven om na een kort verblijf in Londen en Rome begin 1779 terug te keren naar Brussel.

Start van een succesrijke carrière

In de zomer van 1780 krijgt Godecharle zijn eerste belangrijke opdracht. Aartshertogin Maria-Christina en haar echtgenoot Albert Casimir van Saksen-Teschen, die na het onverwachte overlijden van Karel van Lotharingen de nieuwe landvoogden waren van de Oostenrijkse Nederlanden, vroegen hem het centrale fronton van het in aanbouw zijnde pand voor het hoogste rechtscollege, de ‘Souveraine Raad van Brabant’ (nu het Paleis der Naties), te versieren met een passende beeldenrij. Gilles-Lambert slaagde erin om op een gracieuze en tegelijkertijd indringende wijze een allegorische bas-reliëf te sculpteren die de gerechtigheid voorstelt, die de ondeugden bestraft en de deugden beloont.

Toen in 1782 een begin werd gemaakt met de bouw van het kasteel van Schoonenberg (de toenmalige benaming voor het huidige koninklijk paleis in de Brusselse deelgemeente Laken) deden de landvoogden opnieuw een beroep op hem. Godecharle beeldhouwde het imposante fronton en versierde het met een reeks allegorische bas-reliëfs die de twaalf maanden van een jaar voorstellen. In de daaropvolgende jaren nam Godecharle’s naamsbekendheid nog meer toe en maakte hij verschillende allegorische beelden met uiteenlopende thema’s voor het Brusselse Warandepark.

Een kijk op zijn verder oeuvre

Godecharle was ook buiten de landsgrenzen van de Oostenrijkse Nederlanden actief. Zo beitelde hij in opdracht van Henry Hope (1735-1811), een telg uit een rijke Amsterdamse bankiersfamilie, verschillende putti voor het ‘Paviljoen Welgelegen’ in Haarlem (nu het provinciehuis van Noord-Holland). Tijdens de periode dat onze gewesten deel uitmaakten van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden sculpteerde hij voor de ‘Hortus Botanicus’ in Leiden eveneens verschillende beelden, onder andere een buste van de Zuid-Nederlandse plantkundige Carolus Clusius (1526-1609) en de vermaarde Zweedse arts en botanicus Carolus Linnaeus (1707-1778).

Een passende hommage

Godecharle overleed in zijn geliefde geboortestad, op 24 februari 1835. Naast een naar hem vernoemde straat in de Brusselse gemeente Elsene werd enkele decennia later, in 1882, in het Warandepark te zijner ere een gedenkteken onthuld. Op het voetstuk van het beeld dat vervaardigd werd door de bekende beeldhouwer Thomas Vinçotte (1850-1925) prijkt een medaillon waarin de beeltenis gevat is van Godecharle. (zie openingsafbeelding)

‘Stichting Godecharle’

In 1871 richtte Gilles-Lambert’s zoon, Napoleon Godecharle, ter nagedachtenis van zijn vader een stichting op die jonge talentvolle Belgische kunstenaars financieel moest ondersteunen in hun verdere artistieke ontplooiing. Initieel organiseerde de stichting een driejaarlijkse prijs die werd uitgereikt ter gelegenheid van de Salon voor Schone Kunsten te Brussel. De statuten van de stichting bepaalden dat de laureaten de geldprijs dienden te besteden aan studiereizen of om zich verder te bekwamen. Sinds begin jaren dertig van de vorige eeuw wordt de Godecharleprijs evenwel tweejaarlijks georganiseerd. Voor tal van beeldhouwers, kunstschilders en architecten zoals Victor Horta (1861-1947), Luc Peire (1916-1994), Paul Bonduelle (1877-1955), Victor Rousseau (1865-1954) en Rik Poot (1924-2006), om er maar enkele te noemen, was deze prestigieuze prijs de aanzet om grote naamsbekendheid te verwerven en het begin van een internationale doorbraak.

Bronnen ▼