Al sinds de middeleeuwen nemen satirici de politiek op de hak. De tentoonstelling Haagse Humor – Spotten met de politiek in het Haags Historisch Museum toont aan de hand van spotprenten en tv-fragmenten een inkijkje in de rijke geschiedenis van de politieke satire in Nederland.
De tentoonstelling belicht verschillende terugkerende thema’s in de Nederlandse politiek door de ogen van satirici. Verkiezingen, kabinetsformaties, kabinetscrises en de val van een kabinet zijn gebeurtenissen die steeds uitnodigen tot spot. Ook is er aandacht voor de satire op de gemeentepolitiek. Om met die thema’s de spot te kunnen drijven, beschikt de satiricus over een interessante gereedschapskist. Uitvergroting was al gebruikelijk in negentiende-eeuwse karikaturen van Haagse politici, maar ook bij de legendarische Kopspijker-typetjes was dit terug te zien.
Omkering
De vergelijking van politici met bijvoorbeeld dieren is zo’n andere techniek. Ook werkt de satiricus met omkering: hij beweert precies het tegenovergestelde van wat hij bedoelt. Een bekend voorbeeld, en uitgebreid op de tentoonstelling belicht, is de Tegenpartij van Jacobse & van Es (door Van Kooten en De Bie). Na een seizoen vol oplichtingspraktijken richtten Jacobse en Van Es, twee Haagse ‘vrije jongens’ in 1980 hun ‘Tegenpartij’ op, ‘voor iedereen die niet meer tegen Nederland ken’. Met leuzen als ‘Stemp de tegenpartij’ en ‘Geen gezeik, iedereen rijk’ stelden zij op meesterlijke wijze de opkomst van populisme en extreemrechtse ideeën aan de kaak.
Op de tentoonstelling zijn onder meer prenten te zien van Albert Hahn, L.J. Jordaan, Opland, Fritz Behrendt en Peter van Straaten.
In Museum de Gevangenpoort is tegelijkertijd aandacht voor de verboden humor. Nog tot ver in de twintigste eeuw konden humoristen in de problemen komen door te spotten met de Oranjes.
