Handelskapitalisme – Betekenis van het begrip

Het handelskapitalisme is een historische term uit de economische geschiedenis. Het handelskapitalisme is ontstaan in de late middeleeuwen en speelde een belangrijke rol in de vroegmoderne tijd (ca.1450-1800). Wat houdt handelskapitalisme precies in? En welke kenmerken zijn specifiek voor deze manier van handelen?

Belangrijke theoretici die over het handelskapitalisme hebben geschreven, zijn onder meer de Franse historicus Fernand Braudel, de Duitse socioloog Max Weber, filosoof Karl Marx en de Amerikaanse socioloog Immanuel Wallerstein.

Betekenis van de term handelskapitalisme

Een korte definitie van handelskapitalisme is:

“Een vorm van handel met als doel het maken van winst.” – Bron: Bouw, Feniks, Historische Contexten

Feitelijk kan het handelskapitalisme beschouwd worden als een vroege vorm van het kapitalisme. Koopmannen stopten het geld dat ze verdienden in verbeteringen van de bedrijfsvoering (bijvoorbeeld betere schepen maken, de manufactuur verbeteren, et cetera).

Begin van het handelskapitalisme en voorbeelden

De wortels van het handelskapitalisme gaan terug tot de late middeleeuwen. Het is ontstaan in Noord-Italië en Vlaanderen in de tijd van de Renaissance, in de daar rijke stedelijke gebieden (denk aan Florence, Venetië, Antwerpen en Brugge). Tussen het noorden van Italië en Vlaanderen onderling werd onder meer gehandeld in laken, wol, wijn en luxeproducten.

De ontdekkingsreizen in de vijftiende en vooral zestiende eeuw vormden een andere belangrijke stimulans voor het handelskapitalisme. Specifiek moeten hierbij de handelscompagnieën genoemd worden, zoals de Verenigde Oost-Inidsche Compagnie (VOC), de West-Indische Compagnie (WIC) en de Britse East India Company. Met name de VOC onderscheidde zich in de Gouden Eeuw door haar unieke systeem van aandelen, gericht op winstmaximilisatie. En tevens was de VOC uniek vanwege het feit dat dit handelsbedrijf de eerste multinational ter wereld was.

Bescherming van de eigen handel en kapitalisme

Om zoveel mogelijk winst te maken gingen handelaren in de zeventiende eeuw ook hun eigen handel beschermen door de import te verkleinen en export te vergroten. Deze economische aanpak wordt mercantilisme genoemd.

In de negentiende eeuw kwam, vooral als vrucht van de Industriële Revolutie, het kapitalisme op. Het kapitalisme kenmerkte zich niet zozeer door handel via handelscompagnieën overzee, maar door de opkomst van fabrieken en de inzet van veel arbeiders en machines om hoge winsten te maken.

Lees ook: Mercantilisme & Akte van Navigatie: betekenis van deze termen
Boek: Arbeid tijdens het handelskapitalisme in Holland 1350-1850 – J.L. van Zanden

Bronnen ▼