Er zijn veel gidsen over het Forum. Wat voegt dit boekje toe?
“De gemiddelde Romegids biedt vaak aardige informatie, maar om iets te begrijpen van de chaotische steenhopen van het antieke centrum van de wereld blijf je als bezoeker met veel vragen zitten. Die vragen worden wel beantwoord in archeologische gidsen, maar om die goed te bestuderen moet je het Forum herhaaldelijk bezoeken en veel tekst doorlezen. Ik zocht naar een gulden middenweg: een hulpmiddel waarmee de bezoeker ter plekke de meest essentiële informatie vlot en plezierig tot zich kan nemen, en naar de ruïnes gaat kijken als een echte archeoloog.
Hoe zit het boekje in elkaar?
“Het Forumgidsje is eigenlijk een spin-off van een complete Romegids die ik begin deze eeuw met mijn echtgenote schreef. In dat boek, de KijkWijzer in Rome (2002), dat nu niet meer leverbaar is, hebben we een methode uitgewerkt waarmee we het Forum en andere belangrijke bezienswaardigheden in de eeuwige stad op een nieuwe manier behandelden. Elk onderdeel werd voorzien van compacte informatie gevolgd door gerichte kijkvragen die de gebruiker helpen om zelf conclusies te trekken uit wat hij ziet. Daardoor zit je niet te veel met je neus in de gids, maar doe je waarvoor je gekomen bent: doelbewust sightsee-en. Zo helpt je eigen, door de vragen gestuurde ontdekkingstocht je meer te genieten van je bezoek. Bovendien onthoud je meer.
En werkte die methode?
“We werden ondersteund door medewerkers van het Koninklijk Nederlands Instituut te Rome, die vanaf het begin enthousiast waren over onze aanpak. Kort na het verschijnen kregen we aardige recensies van andere doorgewinterde Romekenners. Die noemden de KijkWijzer verrassend, prettig geschreven en prikkelend, met een goed werkend recept. Nog steeds horen mijn vrouw en ik regelmatig dat serieuze Romegangers veel aan ons boekje hebben. En toen vroeg uitgeverij Primavera ons of we een nieuwe uitgave wilden overwegen. Omdat we vonden dat de hele gids grondig moest worden herzien, heb ik me in eerste instantie geconcentreerd op de plek in Rome waar de bezoeker de meeste hulp kan gebruiken. En dat is in 2015 apart uitgegeven. Eigenlijk is de inhoud helemaal nieuw en up-to-date. Alleen de formule met vragen is gebleven, omdat duidelijk is dat het een beproefde methode is.
Zijn die kijkvragen misschien niet te schools?
Heb je nog een favoriete plek op het Forum?
“Het Forum heeft op allerlei plekken hele leuke verrassinkjes voor wie ze weet te vinden. Die komen in mijn boekje natuurlijk langs. Maar als ik een keuze moet maken, dan denk ik aan de Tempel van Antoninus en Faustina (foto). Zoals dat gebouw er nu bij staat, heeft het veel te vertellen. De zuilen, bijvoorbeeld, zijn van groen Grieks marmer uit één stuk. Dat vertelt je meteen hoeveel moeite de Romeinen deden om die stenen gevaarten van buiten Italië te laten aanrukken. Van keizer Antoninus en zijn vrouw Faustina weten we dat één van de twee 20 jaar vóór de andere stierf en vergoddelijkt werd. Als je goed naar de inscriptie kijkt, kun je zelf concluderen wie als eerste ging. Daar heb ik natuurlijk een kijkvraag over. Verder zie je aan de zijkanten van de tempel grote steenblokken met overal lelijke gaten ertussen. Die gaten getuigen van de hebzucht waarmee de bronzen krammen in barbaarse tijden tussen de blokken zijn weggeroofd. Het is mazzel dat het gebouw niet verder gesloopt is, maar dat komt omdat het in een nieuwe functie als kerk in gebruik is gebleven en dus goed onderhouden. Dat is natuurlijk ook goed te zien aan de barokke kerkgevel die in de tempel gebouwd is. Nog mooier is dat die kerkgevel werd opgetrokken voordat het Forum werd opgegraven.
Van je oorspronkelijke Romegids is nu dit deeltje opnieuw uitgegeven. Komt er nog meer?
“Over een eventueel vervolg ben ik nog in gesprek met de uitgever. Maar mocht je intussen willen weten hoe ik andere bezienswaardigheden bespreek, dan kun je via www.romegids.nl video’s zien van enkele lezingen die ik over het zeventiende-eeuwse Rome heb gegeven.
Boek: Met het oog op Rome – Het Forum Romanum (Alexander Smarius)
