Heilige Bonifatius – In 754 vermoord bij Dokkum

De heilige Bonifatius wordt ook wel de architect van het christelijke West-Europa genoemd. Stichtte een groot aantal kloosters. Werd op 5 juni 754 bij Dokkum door heidense Friezen vermoord.

Volgens de priester Willibald, die een hagiografie over hem schreef, werd Bonifatius rond het jaar 672 geboren in de buurt van Exeter, in Zuidwest-Engeland. Dit onder de naam Winfrid of Wynfrith. Hij zou van adellijke komaf zijn geweest en tegen zijn vaders zin al op zijn zevende voor een leven als kloosterling hebben gekozen. Op zijn dertigste werd hij priester.

In 716 verliet Bonifatius Engeland om een eerste missie naar Friesland te ondernemen. Aangekomen in de Lage Landen werd echter duidelijk dat het vanwege politieke omstandigheden geen goed idee was om naar Friesland af te reizen. Niet veel later reisde hij naar Rome, waar de paus hem opdracht gaf het gebied ten oosten van de Rijn te kerstenen. Tegelijk kreeg hij zijn nieuwe naam: Bonifatius. In Thüringen werd hij vervolgens missiebisschop. In deze gebieden maakte hij snel naam. Uiteindelijk werd hij zelfs benoemd tot aartsbisschop van Mainz.

Moord in Dokkum

In 754 reisde de ongeveer tachtigjarige Bonifatius alsnog met 52 andere missionarissen naar Friesland af in een poging de Friezen te kerstenen. Onderweg liet hij onder meer heilige bomen omkappen en doopte hij Friezen die zich bekeerden tot het christelijk geloof. Dat niet alle Friezen veel respect voor de bisschop hadden, bleek op 5 juni 754. Onderweg naar een doopfeest werd de aartsbisschop die dag bij Dokkum overvallen en vermoord door Friezen. Of het de overvallers om buit ging of dat ze religieus geïnspireerd waren, is niet duidelijk. Na zijn dood werd de missionaris al snel heilig verklaard.

Na zijn dood werd Bonifatius’ lichaam overgebracht naar het klooster van Fulda, dat hij tien jaar eerder zelf gesticht had. Het boek waarmee de aartsbisschop zich volgens de overlevering tijdens de aanval probeerde te verdedigen, wordt daar ook bewaard. Op deze zogenaamde Codex Ragyndrudis zijn nog sporen te zien van zwaardslagen.

Bedevaartsoord

Vanaf eind negentiende eeuw werd Dokkum vanwege de marteldood van Bonifatius een bedevaartsoord. Er doken ook plotseling allerlei beenderen van de heilige op, die later overigens allemaal vals bleken.

Ondanks zijn dood ging de kerstening van de Lage Landen gewoon door. Eind achtste eeuw was deze vanuit institutioneel oogpunt zelfs voltooid.

Christendom vóór Bonifatius

Er wordt wel eens beweerd dat het christelijk geloof in de Lage Landen werd geïntroduceerd door Bonifatius en Willibrord. In werkelijkheid gebeurde dit al eeuwen eerder, tijdens de laatste decennia van het Romeinse bewind. Eind vierde eeuw had de Romeinse keizer Theodosius I, die ook regeerde over een deel van de Lage Landen, het christendom zelfs uitgeroepen tot staatsgodsdienst. Hij vaardigde ook verschillende wetten tegen het heidendom uit. En de basiliek op het graf van de heilige Servatius in Maastricht groeide in deze periode uit tot een pelgrimsoord. Met de terugtrekkende Romeinen werd het christendom echter steeds zuidelijker teruggedrongen. Toen Bonifatius en Willibrord in de Lage Landen arriveerden, was er voor hen dus voldoende missiewerk te verrichten.

Lees ook: Willibrord, de bekendste missionaris in Nederland
Overzichtspagina: Vaderlandse geschiedenis
Boek: Bonifatius in Dorestad – De evangeliebrenger van de Lage Landen