Hendrik II van Engeland – Uit het Huis Plantagenet

Hendrik II van Engeland, koning van Engeland. Eerste koning uit het Huis Plantagenet. Regeerde van 1154 tot zijn dood in 1189. Bijgenaamd Curtmantle

Hendrik II werd op 25 maart 1133 geboren in het Franse Le Mans. Dit als zoon van Godfried Plantagenet (graaf van Anjou en Maine) en de dochter van koning Hendrik I van Engeland: Mathildis. In 1150 werd hij hertog van Normandië en een jaar later, na het overlijden van zijn vader, graaf van Anjou. Door een huwelijk met Eleonora van Aquitanië kwam hij in 1152 ook in bezit van Zuidwest-Frankrijk.

In Engeland heerste onrust. Sinds 1135 was Stefanus van Engeland er koning, maar hij had problemen. Een aanzienlijk deel van de bevolking vond dat Mathildis, de moeder van Hendrik II, koning moest worden in zijn plaats. In november 1153 erkende de Engelse koning Hendrik II als zijn erfgenaam (Verdrag van Wallingford).

December 1154 werd Hendrik tot koning gekroond. De nieuwe koning van Engeland zette hervormingen op het gebied van bestuur, rechtspraak en militaire zaken waar zijn voorganger Hendrik I eerder mee begonnen was door.

Constituties van Clarendon

Aanvankelijk werkte hij hierbij nauw samen met de geestelijke Thomas Becket die in 1155 kanselier van de koning werd en in 1162 aartsbisschop van Canterbury. In 1164 werd de vriendschap tussen Hendrik II en Thomas Becket op de proef gesteld. De koning vaardigde dat jaar de zogenaamde Constituties van Clarendon uit, een document bestaande uit zestien bepalingen waarin de macht van de kerk werd ingeperkt. In dit document werd onder meer bepaald dat bisschoppen voor hun inwijding de leeneed tegenover de koning moesten afleggen en wie de paus wilde bezoeken moest daarvoor eerst koninklijke toestemming krijgen.

De Engelse bisschoppen waren bereid de Constituties van Clarendon te aanvaarden. Aartsbisschop Thomas Becket verzette zich echter tegen de reeks bepalingen en vluchtte naar het Europese vasteland. Becket werd gesteund door paus Alexander III, maar die kon weinig voor de aartsbisschop betekenen omdat hij zelf al genoeg problemen had met de Duitse keizer en de tegenpaus Victor IV. In 1170 kon Becket toch terugkeren naar Engeland nadat de paus zich tot Hendrik had gewend. Becket werd echter nog datzelfde jaar in de kathedraal van Canterbury vermoord door vier Normandische ridders.

In de jaren hierna (1170-1173) veroverde Hendrik II een groot deel van Ierland. Verder voerde hij geregeld oorlog tegen de Franse koningen Lodewijk VII en Filips II Augustus.

Uit zijn huwelijk met Eleonora van Aquitanië werden vijf zoons geboren. Hendrik II gaf zijn zoons verschillende belangrijke posities in Frankrijk maar kwam vanaf 1173 met hen in conflict. Met name de zoons Richard Leeuwenhart en Jan zonder Land werden door hun moeder, die meestal in Frankrijk verbleef, tegen Hendrik opgezet. Hendrik II wist deze opstand neer te slaan en liet Eleonora hierna opsluiten in haar kasteel. De opstand van zijn zoons hadden Hendrik’s positie in Frankrijk wel wankel gemaakt.

Hendrik II van Engeland overleed op 6 juli 1189 en werd als koning opgevolgd door zijn zoon Richard I Leeuwenhart.