Hesiodos – Dichter uit de Griekse Oudheid

De Griekse dichter Hesiodos (Latijn: Hesiodus) geldt na Homerus als de oudst bekende Griekse dichter. Hij wordt wel de ‘vader van de Griekse onderwijzende poëzie’ genoemd. Samen met Homerus legde hij de basis voor de Griekse mythologie. Wie was Hesiodos, die rond de achtste eeuw v.Chr. leefde en werkte?

Biografische gegevens over Hesiodos

Over het leven van Hesiodos is uit schriftelijke bronnen weinig bekend. Duidelijk is wel dat hij rond 700 v.Chr. leefde en werkte. Hij kwam ter wereld in de plaats Askra in Boeotië. Hier werkt hij met zijn vader en zijn broer Perses als landbouwer op een klein en weinig vruchtbaar stuk landbouwgrond. Het leven dat ze leidden was zwaar, de winters koud en guur en de opbrengsten mager.

Toen zijn vader overleed, kregen Perses en Hesiodos ruzie over diens nalatenschap. Hesiodos verloor deze machtsstrijd. Qua karakter, zo valt uit zijn belangrijkste werken op te maken, was Hesiodos een sombere, pessimistisch denkende man, die in de godenwereld geloofde die door Homerus was uitgetekend. Hij was – natuurlijk ook vanuit zijn eigen levenservaring – sociaal bewogen met arme mensen die hard moest werken om het hoofd boven water te houden.

Twee belangrijke werken van Hesiodos over de mythologie en het agrarisch leven

Van de dichter Hesiodos zijn twee belangrijke werken overgeleverd. Het eerste belangrijke werk is Theogonia (Θεογονία, ofwel: Godenstamboom / Alle Goden), dat uit 1022 verzen bestaat en waarin de door Homerus beschreven godenwereld in kaart gebracht wordt. Het tweede kernwerk van Hesiodos is Werken en Dagen (Ἔργα καὶ Ἡμέραι), waarvan het agrarische leven en werken in zijn tijd het hoofdonderwerp is.

In het werk Godenstamboom rangschikt Hesiodos de door Homerus beschreven goden in genealogieën (geslachtslijnen) om zo een samenhangend wereldbeeld te creëren. Volgens Hesiodos ontwikkelde de aarde zich stapsgewijs onder leiding van diverse goden, namelijk Geae, Chaos, Ouranos, Pontos, Kronos en Zeus. De oppergod Zeus is in de ogen van Hesiodus de vervulling van deze ontwikkeling. Sindsdien regeerde Zeus, met harde hand maar rechtvaardig over de menselijke wereld en het goddelijk universum.

Het andere kernwerk van Hesiodos is Werken en Dagen (Ἔργα καὶ Ἡμέραι). Dit werk, dat een meer persoonlijk karakter heeft dan Godenstamboom, droeg Hesiodos op aan zijn broer Perses. Dit boek begint met twee mythes over het belang van hard werken in een slechte, deplorabele wereld, namelijk de mythe over Pandora en de mythe van de Vijf tijdperken van de Mens. Ook beschrijft Hesiodos de diverse seizoenen – de boerenkalender – en het agrarische soort werk dat dan gedaan moet worden.

De klemtoon ligt in dit werk telkens op hoe zwaar het menselijk leven eigenlijk is. De teksten van Hesiodos zijn hierbij doorspekt van moralistische levenswijsheden en zedenspreuken. Deze insteek is de reden dat Hesiodos wel beschouwd wordt als de ‘vader van de Griekse onderwijzende poëzie’.

Andere mogelijke werken van Hesiodos

Er zijn nog andere geschriften die mogelijk door Hesiodos geschreven zijn, maar dat ligt niet onomstotelijk vast. Een voorbeeld is het werk Het schild van Heracles, een verzameling homerische hymnes getiteld Catalogus van vrouwen, dat gaat over gevaarlijke vrouwen die samenspanden met de goden en godenzonen.

Boek: Griekse en Romeinse sagen – Gustav Schwab
Lees ook: Wie was Homerus?
Ook boeiend: Artikelen en biografieën uit de Griekse mythologie

Bronnen ▼