Het Binnenhof is nooit lang met rust gelaten

Het Binnenhof gaat op de schop. De Telegraaf spreekt zelfs van een bouwval. Als ik de berichten goed begrijp, gaat vanaf 2018 alles flink worden aangepakt. Dat is een nieuw hoofdstuk in de indrukwekkende bouwgeschiedenis van het complex. Als je ergens de Nederlandse architectuurhistorie bij elkaar wil zien, dan is het wel bij de ‘Hoge Heren’ in Den Haag.

Waarom is het machtscentrum van Nederland uitgerekend op die plek te vinden? De Graven van Holland vonden het daar wel mooi rustig, zo tussen bossen en duinen waar je lekker kon jagen. Dat er rondom hun kasteel een stad zou ontstaan, genoemd naar het bos van de graaf (in het middeleeuws des Graven Haghe), konden ze toen nog niet bevroeden.

Boerderij

Voor het oudste deel van het hele complex moeten we naar de kelders van de Ridderzaal. Daar liggen nog delen uit de dertiende eeuw en wellicht nog ouder. In 1230 kocht graaf Floris IV van Holland de grond van een zekere vrouwe Meilindis. Die had daar al een ‘hof’ liggen, waarschijnlijk een stenen boerderij met tuin.

Floris, zijn zoon Willem en zijn kleinzoon Floris V bouwden de hofstede uit tot een kasteel. De huidige Ridderzaal verscheen toen al in min of meer zijn huidige vorm. Voor die tijd was dat een ongekend groot gebouw. Groter dan alle kerken in de wijde omtrek!

Graven van graven

De graven van Holland bouwden nog veel meer. Een kapel, die in de negentiende eeuw verdween. De graven van de graven liggen nog wel onder het huidige gebouw. De middeleeuwse bestuurders lieten ook in de veertiende-eeuw het Torentje verrijzen, waar nu de premier kantoor houdt.

In de eeuwen daarna werd de ommuurde ruimte rondom het complex meer en meer volgebouwd. Gebouwen kwamen, werden verbouwd en verdwenen vaak weer. Met name in de zeventiende eeuw kreeg een groot deel min of meer zijn huidige uiterlijk. Daarbij moeten we niet vergeten dat het Binnenhof rond 1900 volgens de ideeën van die tijd is ‘opgeknapt’.

Cuypers

Onder andere de beroemde architect Pierre Cuypers spaarde de Ridderzaal niet en gaf het middeleeuwse gebouw een neogotische facelift. Toen verscheen het grote rozetraam dat we allemaal kennen in de gevel. Kort door de bocht: het Binnenhof is nooit lang met rust gelaten. De uitbreiding van 1992, met onder meer de Tweede Kamer, past zo beschouwd ook bij de bewogen geschiedenis van het complex.

Daarom is het Binnenhof nu een allegaartje van stijlen. Gotiek, barok, neogotiek, maar ook de indrukwekkende eclectiek van het voormalige Ministerie van Koloniën aan het plein spreken tot de verbeelding. Daarmee heeft Nederland een machtscentrum waarvoor we ons zeker niet hoeven te schamen.

Hoge heren

Hoe het verbouwplan van het oude Hof van Holland eruit komt te zien, is nu nog niet bekend. Het zal niet goedkoop worden, maar het Binnenhof laten versloffen zou in elk geval nog een grotere schande zijn. Want hoe je ook over de ‘Hoge Heren’ mag denken, een levendige verzameling monumenten van dit kaliber moeten we koste wat het kost behouden.

~ Ben Schattenberg