In 1942 verscheen bij uitgeverij De Spieghel in Amsterdam een bijzondere uitgave van Het vlas, een sprookje van Hans Christiaan Andersen. De uitvoering was in handen van Bart van der Leck, met Piet Mondriaan en Theo van Doesburg, een van de grondleggers van ‘De Stijl’. In 1938 was hij reeds door de vertaalster van de tekst, Marie Nijland-van der Meer, gevraagd het werk te illustreren. Uiteindelijk verscheen het werk in 1942, het jaar waarin de uitgeverij werd geliquideerd. De uitgeefsters hadden het besluit genomen geen lid te worden van de Kultuurkamer.
Museum Meermanno kocht in 2015 op een veiling twee proefdrukken van de eerste twee bladzijden, waarbij de tekst van clichés is gedrukt, maar waarin Van der Leck de kleuren met verf heeft aangebracht. Op deze proefbladen is goed te zien dat de decoratie nog niet vast ligt. Zo heeft Van der Leck op pagina 1 met dekwit het bovenste rode vlak verkleind en de zwarte regel onder de afbeelding verwijderd om wat meer wit tussen titel en tekst te krijgen. Verder heeft hij op deze pagina de vorm van de letters G en J gecorrigeerd.
In druk zijn deze wijzigingen vervallen. Ook in het kleurenschema zijn afwijkingen tussen proef en eindresultaat te zien. Op pagina 2 zijn de grotere vlakken van kleur gewisseld. Opvallend is dat ook de tekst op deze pagina afwijkt van de uiteindelijke druk. De eerste zin is een herhaling van de laatste zin op pagina 1 en in het rechterdeel van de pagina is de plaatsing van afbeelding en tekst gewijzigd. De proefbladen illustreren de moeizame totstandkoming van deze bijzondere uitgave.
~ Museum Meermanno – Rickey Tax
Zie voor meer informatie ook de blog van Paul van Capelleveen over deze uitgave
Boek: Piet Mondriaan – Een nieuwe kunst voor een ongekend leven / een biografie
