De FA Cup Finale van 1923 geldt als een van de meest iconische momenten uit de vroege geschiedenis van het (Engelse) voetbal. Deze finale werd dat jaar voor het eerst gespeeld in het oude Wembley Stadium, dat destijds nog bekend stond als het Empire Stadium. De nieuwe voetbaltempel bood plaats aan maximaal 125.000 bezoekers, maar er kwamen veel meer toeschouwers. Volgens de politie waren maar liefst 300.000 bezoekers getuige van het duel tussen Bolton Wanderers en West Ham United.
Of er echt 300.000 bezoekers waren is lastig na te gaan. Andere bronnen houden het op circa 250.000 bezoekers. Maar feit is dat de capaciteit flink werd overschreden. Foto’s van de bewuste wedstrijd maken ook duidelijk dat het krankzinnig druk was. De tribunes zitten overvol en ook naast het veld staat het publiek rijen dik. Op veel plekken is het zelfs zo druk dat het publiek óp het veld staat…
Dat het publiek zo massaal toestroomde was best opvallend. De drie voorgaande finales van de FA Cup waren allemaal afgewerkt op Stanford Bridge, de thuisbasis van Chelsea, en de laatste keer waren er ‘slechts’ 50.000 op de eindstrijd afgekomen. In 1923 vreest de organisatie dan ook dat op de tribunes van het nieuwe Wembley veel lege plekken te zien zullen zijn. Dat nieuwe stadion kan immers een stuk meer toeschouwers herbergen. Om dit te voorkomen wordt een promotiecampagne op poten gezet. Op allerlei plekken in Londen worden folders verspreid en ook de kranten adverteren uitgebreid voor de finale. Met kreten als “Veel zitplaatsen en uitstekend zicht” probeert men de voetballiefhebbers naar het stadion te halen.
Dat blijkt echter helemaal niet nodig. Die zaterdag 28 april 1923 is het lekker weer en veel Londenaren willen dolgraag een kijkje nemen in het nieuwe stadion waarover ze al zoveel hebben gehoord. Bovendien komt een van de finalisten, West Ham United, uit de hoofdstad en die club heeft een grote schare fans. Het publiek trekt dan ook massaal naar Wembley. George Kerr, een van die toeschouwers, herinnert zich later:
Toen we bij het stadion aankwamen, zagen we dat de toegangspoortjes, die ingeklemd zaten tussen tweeënhalf meter hoge houten constructies, dicht en onbeheerd waren. Mensen begonnen daarom te klimmen. Het leken wel apen. Ik sloot me aan bij de rij. Al snel werd ik onder de voet gelopen door een menigte die van achteren tegen me aan duwde. Er was geen houden meer aan, en opeens stond ik midden op het veld.
Het is de organisatie al snel duidelijk dat een onverantwoorde situatie is ontstaan. Het is belachelijk druk. Het duel uitstellen durft men echter niet, mede uit angst voor de reactie van het massaal toegestroomde publiek. Koning George V, een groot voetballiefhebber die de prijs aan het eind van de middag aan de winnaar moet overhandigen, krijgt nog wel het advies terug te keren naar Buckingham Palace. De vorst moet daar echter niets van weten. Als hij bij het stadion arriveert klinkt het God Save the King uit duizenden kelen.
Omdat er veel te veel supporters van achteren naar voren worden geduwd en zo op het veld belanden, kan de wedstrijd onmogelijk beginnen. De hoop is dat de bereden politie de zaak nog enigszins onder controle kan krijgen en daarom worden ongeveer tien ruiters met hun paarden het veld opgestuurd. Alle paarden zijn zwart, op één na: Billy. Dit paard, bereden door oorlogsveteraan George Scorey, is grijs. Samen met zijn collega’s probeert Scorey het publiek zover te krijgen langzaam naar achter te lopen.
Willen jullie de wedstrijd zien? Dan moeten degenen die het dichtst bij de buitenlijnen van het veld staan elkaars hand pakken en zo een ketting vormen om de massa die van achteraan tegen jullie aan duwt terug te dringen naar achteren.
Volgens de agent en verschillende ooggetuigen trekt Scorey met zijn grijze paard de aandacht en weet hij het publiek stukje bij beetje naar achteren te dringen, waarmee een groot drama wordt voorkomen. Op foto’s die later in de pers verschijnen valt het paard van Scorey vanwege zijn lichte kleur op. En al snel is sprake van een ‘wit paard’ hoewel het dier in werkelijkheid dus grijs was. De historische finale is later zelfs bekend komen te staan als de White Horse Final.
De finale begint uiteindelijk drie kwartier later dan gepland en een normale wedstrijd wordt het niet. Het is nog altijd veel te druk. Als een van de spelers van West Ham aan het begin van de wedstrijd bijvoorbeeld een ingooi moet nemen, wordt de voetballer ingesloten door het publiek. De speler slaagt er niet in terug te keren waardoor Bolton enige tijd een speler meer op het veld heeft staan. Kort hierna gaat een toeschouwer die vlak naast het doel staat knock-out als hij een bal hard tegen zijn hoofd krijgt. De rust duurt verder slechts vijf minuten. Het is voor de teams namelijk onmogelijk om het veld te verlaten en in de kleedkamer een traditioneel kopje thee te drinken. Dan maar korter rusten, van kant wisselen en ‘gewoon’ verder voetballen.
We hebben verloren door het veld. Het was een onmogelijk veld om op te spelen. Onze vleugelspelers struikelden steeds over de gaten die dat witte paard met zijn hoeven had gemaakt.
Het meer ervaren Bolton had hier klaarblijkelijk echter minder last van en het protest wordt ongegrond verklaard. De hulptrainer beklaagt zich ook nog over het feit dat wisselspelers niet buiten de zijlijn zijn gewisseld, zoals de regels voorschrijven. Vanwege het publiek was er ook helemaal geen zijlijn meer…
White Horse Bridge
Begin deze eeuw is het oude Wembley, waar nog veel meer historische voetbalwedstrijden (en concerten) plaatsvonden, gesloopt. Het heeft plaatsgemaakt voor een nieuwe voetbaltempel, eveneens Wembley geheten. Om bij dit nieuwe stadion met een capaciteit van 90.000 toeschouwers te komen, moeten toeschouwers een voetgangersbrug oversteken. In 2005 besloot men dat deze brug een naam moest krijgen. Deze verkiezing werd met afstand gewonnen door Billy. Het ‘witte paard’ versloeg onder meer de iconische voetballers Bobby Charlton en Geoff Hurst. De voetbalbrug staat sinds die tijd bekend als White Horse Bridge.
Het nieuwe Wembley heeft overigens een capaciteit van 90.000.
