Het CDA had op het hoogtepunt (1986 en 1989) 54 zetels in de Tweede Kamer, de PvdA 53 (1977). Nu heeft het CDA er nog maar 5. De PvdA had in 2021, het laatste jaar dat ze zelfstandig meedeed aan de Kamerverkiezingen, 9 zetels. Dat zijn er dus een heel stuk minder.
De twee ‘volkspartijen’ zijn, volgens Gijs Korevaar en Ruud Slotboom in hun boek Het Haagse ravijn, in de afgrond gestort. Jarenlang hebben ze in het centrum van de macht gestaan, maar nu is het voorbij.
Ze zakten ver weg en raakten de grip op hun voortbestaan kwijt.
Dat is het gevolg van de ontzuiling en de opkomst van het populisme, aldus de auteurs, die beiden een ruime ervaring hebben als Haags journalist en voorlichter. En verder komt het door allerlei politieke blunders die de partijen in de laatste jaren van hun bestaan hebben gemaakt.
Toekomst?
Het is de vraag of de stelling dat het einde nabij is wel klopt, zoals het duo in zijn nawoord ook min of meer toegeeft. Het CDA is aan een wederopstanding bezig. Het heeft een nieuwe partijleider en vaart een andere, ietwat linksere koers. Uit kiezersonderzoek (wat dat dan waard mag zijn) komt naar voren dat het kan rekenen op 12 Ã 13 zetels. Heel wat minder nog in vergelijking met het hoogste niveau van lang geleden, maar ook in de voorbije tijd zijn er vaak enorme verschillen geweest in het verkiezingsresultaat. En bovendien: de tijd van de echt grote partijen lijkt voorbij.
De PvdA werkt aan een fusie met GroenLinks. Hoewel nog niet zeker is dat die doorgaat, vormen die partijen samen al één fractie. Die haalde bij de laatste Kamerverkiezingen 25 zetels, waarmee ze de tweede lijst van het land werd. Geen beroerd resultaat toch?
Toegegeven, de PvdA als afzonderlijke partij zal straks waarschijnlijk niet meer bestaan, maar dat is niet anders. Haar gedachtegoed wordt, in elk geval deels, voortgezet. Overigens is de PvdA zelf ook het resultaat van een fusie, net als GroenLinks. En als het CDA trouwens.
Politieke landschap
Veel meer dan dat het politieke landschap de laatste jaren enorm is veranderd en dat partijtrouw een stuk minder hecht is geworden dan voorheen, valt er eigenlijk niet te zeggen. ‘Niets is voor eeuwig, ook politieke partijen niet,’ constateren de schrijvers terecht. Maar met deze vaststelling heb je geen boek. Dus gokken Korevaar en Slotboom erop dat het afgelopen is met de twee partijen. Ze presenteren interviews met de lijsttrekkers in de betrokken periode. Dat wil zeggen: Diederik Samsom en Lodewijk Asscher (allebei PvdA) voelden er niets voor nog eens terug te blikken. Ze weigerden met de auteurs te praten.
Dat probleem lost het duo op door ruim te citeren uit vraaggesprekken die de partijleiders met anderen hebben gehad. Welke anderen wordt niet duidelijk, want een notenapparaat ontbreekt. Verder vullen Korevaar en Slotboom hun pagina’s onder meer met quotes van Hans Spekman, destijds partijvoorzitter.
Neergang
Wat het boek biedt is vooral de (overbekende) geschiedenis van beide partijen in pakweg de laatste dertig jaar. De neergang van het CDA begon al in de jaren negentig, toen de christendemocraten voor het eerst sinds mensenheugenis in de oppositie belandden. Ze wisten weer op te krabbelen en hadden acht succesvolle jaren onder leiding van Jan Peter Balkenende. Maar bij diens laatste verkiezingen ging het opnieuw grondig mis en moesten ze afscheid nemen van 20 zetels.
Het Haagse ravijn is (mede door de journalistieke achtergrond van de schrijvers, neem ik aan) een vlot leesbaar boek, maar heel veel nieuws heeft het tweetal niet te melden.
