In de zevende hemel zijn

In de zevende hemel zijn houdt in dat je in euforie verkeert. Je bent enorm blij, extreem gelukkig: je verkeert in de zevende hemel. Het toppunt van gelukzaligheid! De uitdrukking komt niet, wat je zou vermoeden, uit de Bijbel. Het meest voor de hand ligt een herkomst uit de Griekse Oudheid of uit de Middeleeuwen.

Zevende hemel in de Bijbel..?

De uitdrukking ‘in de zevende hemel zijn’ komt nergens voor in de Bijbel. Wel valt in de Bijbel te lezen over ‘de derde hemel’, in 2 Korinthiërs 12:2. Hier schrijft de apostel Paulus het volgende (Nieuwe Bijbel Vertaling, NBV):

“Ik ken een volgeling van Christus die veertien jaar geleden tot in de derde hemel werd weggevoerd – in zijn lichaam of buiten zijn lichaam, dat weet ik niet, dat weet God alleen.”

Met ‘de derde hemel’ bedoelden de Joden de plek waar God woonde met zijn engelen en de gelovigen die waren gestorven. In deze gedachtegang was de eerste hemel de dampkring, de tweede hemel de sterrenhemel en daarachter lag de échte hemel: de derde hemel. Meer hemels kent de Bijbel niet. Of, zoals het Genootschap Onze Taal het verwoordt:

“De Bijbel kent drie hemelen. De eerste/onderste hemel wordt gevormd door de atmosfeer, de lucht en de wolken. De tweede/middelste hemel is de sterrenhemel, het uitspansel. De derde hemel (oftewel de hemel der hemelen) is de verblijfplaats van God en de engelen.”

Vermeldenswaardig in dit verband is dat ‘in de derde hemel zijn’ tegenwoordig, zo lezen we in de Dikke Van Dale, iets heel anders betekent: dronken zijn.

Joodse mystiek, Talmoed en Koran..?

Mogelijk, zo stel het Genootschap Onze Taal, komt de zegswijze ‘in de zevende hemel zijn’ uit de Joodse mystiek of uit de Koran. In de Joodse kabbala, een mystieke leer van de Joden in de Middeleeuwen, is sprake van ‘de zevende hemel’. De zeven hemelen zagen de Joden als een soort ‘verdiepingen’ in het heelal. Hierbij gold de regel dat hoe hoger je kwam, hoe heerlijker de situatie was. De zevende hemel was in dit verband de woonplek van God en zijn engelen.

In de heilige boeken Talmoed en de Koran wordt wel melding gemaakt van de zevende hemel. In de Talmoed valt te lezen dat God in het begin op de aarde woonde. Na de zondeval van de eerste mensen vertrok God naar de eeste hemel. Elk keer als er gezondigd werd, nam God meer afstand, tot hij in de zevende hemel was.

In de Koran, komt op meerdere plekken een referentie naar de zevende hemel voor:

“Zien jullie niet hoe Allah de zeven hemelen, de één boven de ander, geschapen heeft.” (Koran 71:15; vgl. 67:3 of 41:12)

Griekse oorsprong zevende hemel..?

Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) ziet een verband tussen ‘de zevende hemel’ en het wereldbeeld van Griekse filosofen en denkers als Ptolemaeus en Aristoteles. Volgens hen draaiden zon, sterren, maan en planeten om de aarde heen. Later, in de Middeleeuwen en daarna nog lang, sloot men op het ptolemeïsche wereldbeeld aan door het heelal te interpreteren als een serie elkaar omgevende en zich om elkaar bewegende sferen (hemelen), die elk een eigen naam hadden. Zo noemden middeleeuwers de op een na hoogste hemel ‘kristallen hemel’; terwijl ze de de hoogste hemel typeerden als de ‘vurige hemel’.

Opmerkelijk is, en daarmee sluiten we af, dat de Nederlandse schrijver-dichter Joost van den Vondel (1587-1679) in meerdere van zijn boeken en geschriften schrijft over ‘de negen hemelen’. Vondel deed dit onder meer in de boeken Joannes de Boetgezant en in Lucifer.

Boek: Rari nantes. Honderden Griekse en Latijnse uitdrukkingen
Overzicht van boeken over de (Nederlandse) taalgeschiedenis

Vader Abraham: Dan zingen we 1,2,3… (Waar zou toch de zevende hemel zijn?)

De artiest Vader Abraham zong al over ‘de zevende hemel’, in het liedje Dan zingen we 1,2,3. Dit liedje kun je hieronder beluisteren:

Bronnen ▼