Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid heeft een collectie Japanse propagandafilms uit de Tweede Wereldoorlog online toegankelijk gemaakt. De films werden gebruikt als propaganda in voormalig Nederlands-Indië, dat van 1942 tot 1945 werd bezet door Japan.
De auteursrechten op de films zijn vervallen, waardoor ze in het publieke domein zijn gekomen en dus online beschikbaar kunnen worden gesteld. De films werden gebruikt door de Sendendu, de propaganda-afdeling van het Japanse militaire bestuur op Java. Beeld en Geluid:
“Ze waren bedoeld om de lokale bevolking van Indonesië te beïnvloeden. De films brengen enerzijds verslag uit over de laatste stand van zaken van het slagveld en politieke bewegingen, anderzijds komt ook het onderwijs van de Japanse cultuur en taal aan bod en worden mensen gestimuleerd tot het verbeteren van hun gezondheid en hygiëne.”
Veel van de films zijn onder dwang gemaakt in de Nederlandse studio Multifilm Batavia. Deze studio bevond zich al voor de Japanse bezetting in Jakarta (destijds Batavia) en werd geleid door de Nederlandse filmpionier Jan Cornelis Mol.
“De Japanners dwongen Mol hen te helpen bij het vervaardigen van Japanse propagandafilms. Mede door de invloed en filmtechnieken van Mol zijn de Japanse films niet alleen historisch, maar ook film- en cultuurhistorisch van grote betekenis.”
Video over het digitalisatieproject:
Digitalisatie
Na de Japanse capitulatie werden veel van de propgandafilms in beslag genomen door de terugkerende Nederlandse autoriteiten en naar Nederland overgebracht. Ze belandden zo bij het Film- en Fotoarchief van de RVD, een van de voorlopers van het huidige Beeld en Geluid. Dit instituut heeft de films nu gedigitaliseerd en online beschikbaar gesteld. Hierbij is onder meer samengewerkt met de Japanse publieke omroep. Doel van het project is ook om “onderzoek mogelijk te maken en een nieuw startpunt te creëren voor nieuwe gesprekken en ontdekkingen over deze gevoelige geschiedenis”.
De propagandafilms zijn hier te bekijken
Overzicht van boeken over de geschiedenis van Nederlands-Indië
