Joris-Karl Huysmans (1848-1907) – Frans decadent auteur

De Franse schrijver Joris-Karl Huysmans verwierf in de tweede helft van de negentiende eeuw bekendheid als decadent auteur. In zijn jeugd keerde hij zich af van het katholieke geloof en kwam hij onder invloed te staan van het naturalisme van Emile Zola (1840-1902). Daarna evolueerde hij richting het decadentisme en schreef in 1884 zijn bekendste werk À rebours. Op het einde van zijn leven keerde hij zich af van de buitenwereld, bekeerde zich tot het katholicisme en trad in het klooster.

Joris-Karl Huysmans werd geboren op 5 februari 1848 te Parijs in een welgesteld burgerlijk milieu. Zoals zijn achternaam al doet vermoeden was Huymans van Nederlandse afkomst. Zijn vader was de naar Parijs verhuisde lithograaf Godfried Huysmans. Hoewel de auteur bij zijn geboorte ‘Charles-Marie-George’ werd genoemd, koos hij er later uitdrukkelijk voor om te publiceren onder de naam ‘Joris-Karl’ om zijn Nederlandse komaf in de verf te zetten.

Op vroege leeftijd verloor hij zijn vader, wat voor Huysmans een keerpunt in zijn leven en gedachtegang betekende. Hij kon het niet vinden met de tweede man van zijn moeder, een protestant met een eigen boekbinderij. Huysmans behaalde in 1866 zijn baccalauréat en ging daarop aan de slag als ambtenaar bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken.

Emile Zola

Terwijl hij als ambtenaar werkte probeerde Huysmans een carrière als schrijver uit te bouwen. Daarbij leerde hij in de literaire wereld van Parijs de bekende schrijver Emile Zola kennen. Zola hanteerde een naturalistische stijl in zijn boeken waarmee hij de wereld zo realistisch mogelijk wou beschrijven, bijna op wetenschappelijke wijze. Huysmans en enkele andere jonge auteurs vormden rondom hem een school en probeerden boeken in een gelijkaardige stijl te schrijven.

Een eigen stijl

Geleidelijk aan ging Joris-Karl zich afkeren van het naturalisme en evolueerde naar een eigen stijl waarin hij de realiteit nog zeer specifiek beschreef, maar dit op een gekleurde en subjectieve wijze. Kenmerkend aan zijn schrijfstijl waren zijn enorm uitgebreide woordenschat en zeer lange beschrijvingen van objecten. Hieruit groeide zijn bekendste boek A Rébours dat hij in 1884 publiceerde. Dit werk gaat over een jonge edelman die zich terugtrekt in een landhuis en dat volledig op kunstmatige wijze inricht naar zijn eigen smaak. De ellenlange beschrijvingen van de interieurs en de excentrieke gedachtegang van de hoofdpersoon bezorgde het boek de titel ‘de bijbel van de decadentie’. De bekende schrijver Oscar Wilde (1854-1900) zou hieruit zijn inspiratie gehaald hebben voor zijn enige roman The Picture of Dorian Gray.

In 1898 kon Huysmans met het succes van La Cathédrale na een loopbaan van dertig jaar ontslag nemen als ambtenaar en leven van de opbrengst van zijn boeken. La Cathédrale maakte deel uit van een trilogie waarin de auteur het spirituele proces van een man beschreef die, na een verblijf in een klooster, evolueerde van de aanbidding van de duivel naar een bekering tot het katholicisme. Dit verhaal kan worden gezien als een semi-autobiografisch werk door de vele gelijkenissen die het vertoont met de bekering van Huysmans tot het katholieke geloof en zijn benoeming tot oblaat, iemand die zich aan een klooster verbindt maar nog elders mag blijven wonen. In 1907 stierf de auteur aan de gevolgen van kanker waar hij al enkele jaren mee kampte. Vandaag is zijn persoon en oeuvre als schrijver in de vergetelheid geraakt. Wel staat A Rébours nog altijd bekend als een van de hoogtepunten van de Franse literatuur aan het einde van de negentiende eeuw.

~ Dimitri De Roover

Ook interessant: Estheticisme en de decadente beweging
Overzicht van boeken van Joris-Karl Huysmans

Bronnen ▼