Jules Verne deed al aan ‘product placement’

Het fenomeen sluikreclame, in het Engels product placement of brand placement, lijkt relatief nieuw, maar is dat niet. Bekend is bijvoorbeeld dat de Franse schrijver Jules Verne in de negentiende eeuw al benaderd werd om de namen van bepaalde bedrijven in zijn beroemde roman De reis om de wereld in 80 dagen te verwerken.

Deze avonturenroman verscheen in 1873 en beschrijft de belevenissen van een rijke man, Phileas Fogg, die beweert dat hij in tachtig dagen om de wereld kan reizen. Samen met zijn bediende Passepartout reist hij inderdaad de hele wereld rond, waarbij hij gebruik maakt van trein, paard en wagen, schepen, een olifant en een ijszeiler. Op het moment van schrijven was Jules Verne al vrij beroemd. Enkele rederijen benaderden hem met de vraag of hij hen wilde vermelden in zijn nieuwe boek. De Fransman kwam tegemoet aan dat verzoek. Het is echter niet helemaal duidelijk of hij hiervoor ook geld kreeg.

Wanneer het gaat om de geschiedenis van product placement wordt verder vaak gewezen op een schilderij van de Franse kunstenaar Édouard Manet. Op diens Een bar in de Folies-Bergère uit 1882 zijn verschillende drankflessen te zien. Eén bierfles is duidelijk herkenbaar als Bass-bier. Ook hier is echter niet duidelijk of de kunstenaar geld ontving van de fabrikant om het product een plek te geven in zijn werk.

Film en televisie

Product placement is tegenwoordig is tegenwoordig vooral bekend uit de televisie- en filmwereld. Ook hier was men er in Frankrijk vroeg bij. De Franse gebroeders Lumière, die de basis legden voor de moderne bioscoop- en filmindustrie, sloten in 1896 namelijk al een overeenkomst met de Zwitserse zakenman François-Henri Lavanchy-Clarke om diens Sunlight-zeep te vertonen in de korte film Défilé du 8e Battalion, geregisseerd door Constant Girel. Na zo’n achttien seconden wordt in deze korte film een bord het beeld ingedragen met de tekst Sunlight Savon (Sunlight zeep):

In het Nederlands wordt wel gesproken van sluikreclame, omdat het voor de kijker vaak niet direct duidelijk is dat er reclame wordt gemaakt. Een frisdrankmerk betaalt bijvoorbeeld geld aan een filmproducent om hoofdrolspelers in diens film een bepaald drankje te laten drinken. Ook wanneer bepaalde automerken prominent in een film of tv-serie te zien zijn, is daar soms voor betaald. Adverteerders en mediabedrijven spreken bij dergelijke uitingen soms van non-spot reclame. Dit wil zeggen dat er geadverteerd wordt zonder dat gebruik gemaakt wordt van een traditionele commercial in een reclameblok.

Regels

Nederland kent verschillende regels om sluikreclame enigszins te reguleren, vastgesteld door het Commissariaat voor de Media. Bij de publieke omroep (NPO) en publieke radiozenders is deze vorm van adverteren niet toegestaan. Commerciële omroepen mogen in sommige gevallen wel gebruikmaken van product placement, maar moeten de kijkers daar wel vooraf over informeren en niet alles mag. Een acteur in Goede Tijden Slechte Tijden mag bijvoorbeeld wel een blikje cola drinken, terwijl de fabrikant betaalt, maar hij mag na het drinken niet zeggen dat het ‘superlekker’ was en de kijkers vervolgens oproepen de betreffende cola te kopen. Productplaatsing in consumentenprogramma’s, actualiteitenrubrieken en politieke uitzendingen is altijd verboden. Daarnaast is er een Europese tv-richtlijn die bepaalt dat programma’s gericht op minderjarigen geen productplaatsing mogen bevatten.

Bronnen ▼