Het Kasteel van Guédelon, een ‘nieuwe’ middeleeuwse burcht

Wie een passie heeft voor kastelen of de Middeleeuwen, kan zijn of haar hart ophalen in de Bourgogne. Daar bouwen vrijwilligers en onderzoekers al twintig jaar lang aan een ‘nieuw’ middeleeuws kasteel. Bijzonder is dat men bij de bouw van het Kasteel van Guédelon alleen gebruik maakt van authentieke materialen en technieken.

En wat als het kasteel klaar is? Hein Koenen, een van de Nederlandstalige gidsen, van Guédelon haalt daarover zijn schouders op. “Geen idee, dan verzinnen we wel wat anders. Het gaat niet zozeer om het voltooide kasteel, maar om de bouw.”

Het bijzondere project begon in 1997 en kwam uit de koker van de Franse restaurator Michel Guyot. Naar aanleiding van een archeologische studie van het kasteel van Saint Fargeau, ontstond het idee om een burcht te maken op dezelfde manier als men in de Middeleeuwen had gedaan. Aanvankelijk werden Guyot en zijn kompanen door veel mensen voor gek verklaard, maar toen men eenmaal bezig was, ontstond steeds meer enthousiasme.

Tegenwoordig kan het kasteel zich volledig zelf bedruipen, dankzij entreegelden en de opbrengsten van de winkel en de taverne op de bouwplaats. Het Kasteel van Guédelon, dat naar verwachting over een jaar of zes klaar is, trekt jaarlijks namelijk maar liefst 300.000 betalende bezoekers. Het is daarmee de grootste toeristische trekpleister van de regio.

Publieksvoorlichting

In totaal werken er tegenwoordig – acht maanden per jaar – zo’n veertig professionele werkkrachten aan de burcht, gekleed in middeleeuwse kledij: een linnen tuniek en broek met een touw als riem. Daarnaast krijgt men jaarlijks hulp van ongeveer 650 “bâtisseurs”, meer of minder ervaren tijdelijke werkkrachten die soms ter plekke worden opgeleid. Publieksvoorlichting is een van dé peilers van het project. Het publiek is meer dan welkom. Guédelon:

“In tegenstelling tot andere bouwplaatsen wordt Guédelon juist aanbevolen aan het publiek. De arbeiders hebben de opdracht om het publiek de oude technieken te laten zien en uit te leggen wat ze doen. Het winnen van stenen uit de groeve, het bouwen van een gewelf, het smeden, de montage van de gebinten, het maken van dakpannen, het werken met de tredmolen… allemaal activiteiten die door bezoekers te ontdekken en te volgen zijn. Het is de taak van de arbeiders hun werk uit te leggen en hun ervaringen te delen.”

Ook onderwijsinstellingen weten de bouwplaats van het Kasteel van Guédelon te vinden. Jaarlijks krijgen zo’n 50.000 scholieren ter plekke pedagogische rondleidingen. Guédelon presenteert zich als een “wetenschappelijke, geschiedkundige, pedagogische, toeristische en vooral een humane bouwplaats”. Ter plekke kan men steenhouwers, metselaars, houthakkers, timmermannen, smeden, dakpannenbakkers, menners en touwslagers aan het werk zien. Gezamenlijk bouwen die onder meer aan de versterkte muren van de burcht en aan een woning voor de leenheer. Te zien is hoe gebinten worden opgezet, hoe muurschilderingen worden gemaakt, hoe de keuken wordt gebouwd en de gewelfde schietruimtes worden opgetrokken…

Dit jaar bestaat het project precies twintig jaar en zullen de eerste houten delen van de gebinten op het puntdak van de kapeltoren geplaatst worden. Daarnaast gaan de metselaars de duiventil in de toren aan de westkant metselen en wordt een begin gemaakt met de bouw van twee torens die de ingang beschermen.

Korte video over het Kasteel van Guédelon

De bouwplaats

De bouwplaats van Guédelon is gelegen in de bossen van een natuurgebied. De locatie was zeer geschikt vanwege de aanwezigheid van de natuurlijke grondstoffen die nodig zijn om een burcht te bouwen: steen, hout zand, leem en water.

Voordat men aan de bouw begon, deed men uitgebreid onderzoek. Hoe ging de bouw van een burcht in de dertiende eeuw precies in zijn werk? Dankzij werkverslagen, glas-in-loodramen, miniatuurschilderkunst en boekhoudingen kreeg men veel informatie over technieken en werktuigen. Guédelon:

“Om de historische werkelijkheid zoveel mogelijk te benaderen, werd door de bouwmeester en de initiators van dit project een methodologie ontworpen die bestond uit het bestuderen van een aantal burchten uit de dertiende eeuw. Deze kastelen zijn nauwkeurig bekeken, gefotografeerd en gemeten en zijn de laatste betrouwbare getuigen die ons van informatie voorzien om fouten of vergissingen te voorkomen.”

Watermolen

De werklieden van Guédelon bouwden vlakbij het kasteel, in samenwerking met een archeologisch bureau, een middeleeuwse watermolen om graan mee te malen. Deze molen werd gereconstrueerd aan de hand van opgravingen van een watermolen uit de dertiende eeuw in Thervay in de Jura. Hij is dagelijks in gebruik. Bij het kasteel kan men brood proeven dat gemaakt is met meel dat gemalen is met de watermolen en gebakken in de oven in de keuken van de burcht. Zo kan men de geschiedenis bij Guédelon niet alleen zien, maar ook proeven.

Bronnen ▼