Leda – De koningin en de zwaan

Leda is in de Griekse mythologie de koningin van de oude stadstaat Sparta (Lakedaimon). Op een dag wordt ze bezwangerd door de oppergod Zeus. Hij had zichzelf getransformeerd in een zwaan. Uit die gemeenschap baart Leda eieren.

De Griekse Leda werd geboren als dochter van koning Thestius van Aetolië (Aetolia), een landstreek gelegen in Noordwest-Griekenland. Ze trouwde met Tyndareus die de koning was van Sparta. Over hun nakomelingen bestaan verschillende verhalen. In ieder geval kregen ze samen een dochter die Clytaemnestra heette.

Zwaan en eieren

Leda kreeg nog een aantal kinderen bij een andere bijzondere man: de oppergod Zeus. Hij had de koningin op een dag gezien en probeerde haar te verleiden. Doordat zij niet makkelijk te benaderen was, nam de god de gestalte aan van een zwaan. Toen hij dichtbij was, bezwangerde Zeus haar. De overmeesterde en overrompelde Leda ging diezelfde dag nog met haar echtgenoot Tyndareus naar bed.

Volgens de meeste vertellingen baarde Leda hierna twee eieren. Uit het ene ei kwam Helena die wordt gezien als de mooiste vrouw van de klassieke oudheid. Uit het andere ei kwamen twee zonen genaamd de Dioscuren. Ze worden ook wel de goddelijke kinderen van Zeus genoemd. De jongens heetten Pollux (Polydeukes) en Castor (Kastor). Beide zouden vele heldendaden verrichten. Ook werden ze gezien als helpers in nood en beschermers van zeelieden.

Variaties

In een variant van de mythe worden alleen Pollux en Helena als kinderen van de oppergod gezien en zou Castor de zoon zijn van Tyndareus. Daarnaast bestaan er ook verhalen waarin Leda het ei waaruit Helena later zou worden geboren, als geschenk kreeg. Oorspronkelijk was dit ei volgens deze lezing van de godin Nemesis, die ook door Zeus in zwanengedaante was benaderd

De ontmoeting tussen Leda en de oppergod Zeus als zwaan was een geliefd onderwerp bij Griekse kunstenaars en later ook in de Renaissance.

Bronnen ▼