Lidija Litvyak – De vliegende femme fatale

Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden vrouwen op en rond het slagveld doorgaans een meer ondersteunende rol, bijvoorbeeld als verpleegster of koerier. Het aantal vrouwen dat tijdens de Tweede Wereldoorlog als militair, sluipschutter, piloot of partizaan bij de gevechtshandelingen betrokken was, was vrij beperkt. Sommige van deze vechtersbazinnen trokken echter behoorlijk veel aandacht. Een van hen was de Russische pilote Lidija Litvyak.

Kenau Lidija Litvyak (1921-1943) – gehard door een moeilijke jeugd – was een echte vechtmachine in de lucht. In 1941 slaagde ze erin om drie vrouwelijke luchtmachtregimenten op te zetten. Als vliegende femme fatale haalde Lidvyak zelf maar liefst twaalf vijandige vliegtuigen naar beneden. In haar eentje. Daarnaast schoot ze samen met ander de piloten nog eens vier vliegtuigen uit de lucht. In totaal voerde Lidvyak 66 vluchten uit.

Dit en meer over lezen we in het boekje Oorlog in het Oosten van Samuel de Korte. De onderstaande beknopte biografie van Lidija Litvyak is gebaseerd op enige informatie uit De Kortes boekje, aangevuld met diverse andere bronnen.

Het korte leven van Lidija Litvyak

Lidija Litvyak werd op 18 augustus 1921 geboren in Moskou. Ze had een lastige jeugd. Haar vader werd tijdens de Grote Zuivering ten tijde van Jozef Stalin opgepakt. Litvyak had hier haar hele leven last van. Op haar veertiende begon Lidvyak via een vliegclub met vlieglessen. Een jaar later maakte ze haar eerste solovlucht. Hierna werd ze pilotentrainer.

Kort nadat in juni 1941 Operatie Barbarossa begon, had Lidija Livyak inmiddels 45 piloten getraind. Ze kreeg het voor elkaar dat in september 1941 een drietal luchtmachtbrigades met vrouwelijke piloten het levenslicht zag: een jager-regiment, een bommenwerper-regiment en een nachtbommenwerper-regiment. In april 1942 werden de regimenten na een training operationeel. Ze vlogen echter vooral patrouillediensten achter de frontlinie.

Op 10 september 1942 maakte een aantal vrouwen de overstap naar een mannelijke vliegbrigade, het 437e jagerbrigade, die vloog boven Stalingrad. Diezelfde maand haalde Livyak al drie Duitse vliegtuigen neer, en later dat jaar nog een. Twee keer wisselde ze van vliegregiment. Er zouden in de eerste helft van 1943 nog acht vijandelijke vliegtuigen door Lidvyak uit de lucht geschoten worden.

Held van de Sovjet-Unie

Op 1 augustus 1943 ging het echter verkeerd tijdens de vierde vlucht die Lidija Lidvyak die dag uitvoerde. In een gevecht boven de Oekraïne (tijdens de Slag bij Koersk), waarbij dertig Duitse bommenwerpers en achttien Duitse jagers betrokken waren, raakte ze vermist. Er is nooit meer iets van haar vernomen: geen vliegtuigresten, geen parachute, niets… Het zou tot 1979 duren voordat vast kwam te staan wat er met Lidvyak was gebeurd. In de omgeving van het plaatsje Dmitrievka vonden onderzoekers het lichaam van een ongeïdentificeerde vrouwelijke piloot. Later werd duidelijk dat het om Lidvyak ging. Onderzoek toonde hierna aan dat ze gestorven was aan een hoofdwond.

In 1990 kreeg Lidija Livyak van Michael Gorbatsjov postuum de ‘Held van de Sovjet-Unie’-onderscheiding.

Boek: Oorlog in het Oosten

Bronnen ▼