Maandag is in het Vredespaleis in Den Haag de Max van der Stoel Award 2016 uitgereikt. De prijs ter waarde van 50.000 euro ging naar de Cypriotische ‘Association for Historical Dialogue and Research’.
Oud-minister van Buitenlandse Zaken Max van der Stoel (1924-2011) was de eerste Hoge Commissaris voor Minderheden van de OVSE/OSCE, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. In 2001 werd de naar hem genoemde award in het leven geroepen door het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Sinds 2003 wordt de prijs iedere twee jaar toegekend aan een organisatie die zich sterk maakt voor de rechten van nationale minderheden in lidstaten van de OSCE.
Verdeeld Cyprus
Dit jaar heeft de prijs een geschiedenistintje. De ‘Association for Historical Dialogue and Research’ (AHDR) is een in 2003 gestart project op Cyprus. Het eiland kent een lange geschiedenis waarin de ene buitenlandse macht de ander afloste. Vanaf 1877 werd het eiland geregeerd door de Britten, die het in 1960 verzelfstandigden. Cyprus is echter etnisch verdeeld. Het merendeel van de bevolking is Grieks en christelijk, maar er was ook een forse Turks-islamitische minderheid van circa 18 procent. Beide bevolkingsgroepen konden het niet goed vinden met elkaar.
Onderling geweld tussen gewapende etnische groepen leidde tot herhaalde dreigementen van Turkije met militair ingrijpen. Ook de Griekse militaire junta bemoeide zich met de interne situatie op Cyprus. Na een mislukte poging tot staatsgreep door de Grieken tegen de Cypriotische regering van aartsbisschop Makarios, viel het Turkse leger op 20 juli 1974 het eiland binnen. Het noorden werd etnisch gezuiverd van praktisch alle niet-Turken. De in het zuiden woonachtige Turkse Cyprioten vluchtten naar het noorden. De uitkomst was de opsplitsing van Cyprus in een Grieks-Cypriotisch onafhankelijk zuiden en een Turks-Cypriotische marionettenstaat in het noorden. De Turkse Republiek Noord-Cyprus wordt alleen erkend door Turkije.
Wederzijds begrip
Geschiedenis dient in dit soort conflicten vaak als een wapen. Aan de hand van geschiedenis en geschiedenisonderwijs proberen beide partijen hun waarheid aan de bevolking op te leggen. De AHDR werd in 2003 in Nicosia opgericht door de Turks-Cypriotische lerares Alev Tuğberk en de Grieks-Cypriotische leraar Kyriakos Pachoulides. Vanuit hun kantoor in de door de VN-gecontroleerde neutrale zone tussen beide Cypriotische entiteiten, proberen zij een meer waarheidsgetrouwe versie van de recente geschiedenis van het eiland te onderwijzen. Daarvoor ontwikkelt de AHDR onder meer Grieks-, Turks- en Engelstalige lesprogramma’s en publicaties die tot meer wederzijds begrip moeten leiden. De AHDR wordt vanuit verschillende landen en organisaties ondersteunt, waaronder EUROCLIO, een Europese vereniging van geschiedenisdocenten. De Max van der Stoel Award 2016 werd aan Tuğberk en Pachoulides uitgereikt door minister Bert Koenders.
Zie ook: Politieke geschiedenis
