Historiek
Het Museum voor Religieuze Kunst in Uden heeft een middeleeuws devotiebeeld aangekocht. Het beeld genaamd Christus op de Koude Steen werd rond 1510 gemaakt in Antwerpen.
De late middeleeuwen kenmerken zich door een bloei van de volksvroomheid, een devotie gericht op de persoonlijke geloofsbeleving van religieuzen en burgers. In dit tijdvak ziet het getijdenboek het licht, verschijnt het gebedenboek in de volkstaal en komt de overweging op het lijden van Christus centraal te staan in de geloofsbeleving.
In dit milieu ontstaan zelfstandige motieven geïnspireerd op de lijdensweg van Christus. Terwijl de kruisweg zich nog moet uitkristalliseren, ziet in Italië de Piëta het licht, in Duitsland de Man van Smarten. In de Nederlanden ontstaat een geheel eigen versie. Dit beeld ontwikkelt zich mede door de beweging van Geert Grote en de geschriften van Thomas a Kempis. Hier ontstaat het beeld van de Christus met geboeide handen, eenzaam rustend op een rotsblok, verlaten door iedereen. In eenzaamheid wacht hij op zijn aanstaande kruisiging: de Christus op de Koude Steen.
Christus wordt zittend afgebeeld, geboeid, gekleed in een lendendoek, terwijl zijn mantel, waar spoedig om gedobbeld zal worden, vaak nog naast hem ligt. Soms zijn de benen gekruist, veelal niet. De wat wonderlijke naam, op de Koude Steen, gaat terug op de Vita Christi van veertiende-eeuwse auteur Ludolf van Sachsen:
“O lieve heere hoe jammerlyck sadt gy opten kouden steen, beevender van grote koude ende pynen (sic)”
Een exemplaar van deze devotiebeelden is recent dus aangekocht door het Museum voor Religieuze Kunst in Uden. Het museum kocht het beeld bij een kunsthandel in Frankfurt am Main voor een bedrag van 30.000 euro. Aangenomen wordt dat het beeld omstreeks 1510 in Antwerpen uit eikenhout werd gesneden. Wie de maker is, is volgens het museum moeilijk te zeggen.
