Met ruim 300.000 kaarten en tekeningen en 400 atlassen en kaartenboeken beheert het Nationaal Archief in Den Haag de grootste kaartencollectie van Nederland. In de tentoonstelling Op de kaart toont de instelling vanaf deze week een deel van die collectie. Doel is vooral om de bezoeker iets te vertellen over de ideeën en bedoelingen van de opdrachtgevers en vervaardigers van de kaarten.
De kaarten zijn allemaal gemaakt vanuit een bepaald perspectief en met een specifiek doel. Zoals het beheren van een duingebied of aanleggen van een nieuw wegennet. Aan de hand van de thema’s Op weg, Kaarten en kolonialisme en Maakbaar Nederland wil het archief iets vertellen over de achtergrond van de getoonde kaarten. Het Nationaal Archief:
Koloniale geschiedenis
Het archief toont daarnaast verschillende kaarten die verbonden zijn met de koloniale geschiedenis van ons land. Een groot deel van de collectie die de instelling beheert is dan ook gemaakt of verzameld door de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en de West-Indische Compagnie (WIC). Deze handelsmaatschappijen gebruikten de kaarten voor navigatie, oorlogvoering, administratie en grensafbakening. Ze speelden zo onder meer een rol bij het innemen, controleren en exploiteren van kolonies en bij de handel in mensen. Aangezien de kolonies in de negentiende en twintigste eeuw direct onder de Nederlandse staat vielen maken kaarten uit deze periode onderdeel uit van de collectie van het Nationaal Archief.
Maakbaar Nederland
Tot slot wordt aan de hand van diverse kaarten getoond hoe de toenmalige provincie Holland door de eeuwen heen veranderde. De strijd tegen het water speelde hierbij een grote rol. Om het land tegen de zee te beschermen, moesten duinen worden aangelegd, verbeterd en onderhouden. Het land achter de duinen werd in de loop van de tijd steeds verder uitgebreid door meren droog te maken en in te polderen. Vanaf de twintigste eeuw kreeg de overheid steeds meer invloed op de inrichting van steden en het platteland. De tentoonstelling geeft een indruk van dit soort veranderingen in het Nederlandse landschap.
De tentoonstelling sluit aan bij het vorig jaar verschenen Het Grote Kaartenboek – Vijf eeuwen cartografie. Dit boek toont ongeveer driehonderd bijzondere kaarten uit de collectie van het Nationaal Archief.
Looptijd tentoonstelling Op de kaart: 10 februari tot en met 22 oktober 2023
