Nederland geeft op verzoek van Indonesië en Sri Lanka 478 culturele objecten terug. Tijdens de koloniale periode belandden deze voorwerpen onterecht in Nederland, via bijvoorbeeld roof of dwang. Het gaat onder meer om de Lombokschat uit Indonesië en het beroemde kanon van de koning van Kandy uit Sri Lanka.
Staatssecretaris Gunay Uslu (Cultuur en Media) heeft deze week tot de teruggave besloten. Zij volgt daarmee de allereerste adviezen op van de commissie Koloniale Collecties. De te restitueren werken bevinden zich op dit moment in de collecties van het Nationaal Museum van Wereldculturen in Leiden en het Rijksmuseum Amsterdam. Op 10 juli aanstaande worden in het laatstgenoemde museum de objecten die naar Indonesië gaan officieel overgedragen. Later dit jaar vindt vervolgens de eigendomsoverdracht aan Sri Lanka plaats.
Volgens staatssecretaris Uslu is sprake van een historisch moment:
“Het is de eerste keer dat we op basis van advies van de commissie Koloniale Collecties objecten teruggeven die nooit in Nederland hadden moeten zijn. Maar het is vooral een moment om naar de toekomst te kijken. We geven niet alleen voorwerpen terug, we starten juist een periode waarin we intensiever gaan samenwerken met Indonesië en Sri Lanka. Bijvoorbeeld op het gebied van collectieonderzoek, presentatie en uitwisseling van museumprofessionals.”
Indonesië
Indonesië vroeg vorige zomer verschillende objecten terug, die van groot belang zijn voor dat land. De geschiedenis en de herkomst van de objecten is uitgebreid onderzocht door het Nationaal Museum van Wereldculturen, in samenspraak met Indonesië. Mede op basis van dit onderzoek heeft de commissie geadviseerd tot teruggave.
De objecten die teruggegeven worden aan Indonesië:
- De ‘Lombokschat’, bestaande uit 335 objecten uit Lombok
- Vier beelden uit Singasari
- Een kris uit Klungkung
- De Pita Maha-collectie, bestaande uit 132 objecten uit Bali
Sri Lanka
Het bekendste object dat teruggeven wordt aan Sri Lanka is het rijkversierde Kanon van Kandy. Het is gemaakt van brons, zilver en goud en ingelegd met robijnen. Op de loop zijn symbolen van de koning, een zon, een halve maan en de Singalese leeuw te zien. Het kanon had een ceremoniële functie. Mogelijk werden belangrijke bezoekers van de koning van Kandy met saluutschoten uit dit kanon verwelkomd.
Tijden de belegering en plundering van Kandy door troepen van de VOC in 1765 maakten Nederlanders het kanon buit. Het werd geschonken aan stadhouder prins Willem V voor zijn rariteitenkabinet in Den Haag. Sinds 1800 bevindt het zich in de collectie van het Rijksmuseum.
De zes objecten uit het Rijksmuseum die gerestitueerd worden:
- Kanon, voor 1745, brons, zilver, goud, robijnen, hout
- Twee geweren (jingals), c. 1724-1760, hout, ijzer, koper
- Twee zwaarden (kasthānés), voor 1765, hout, ijzer, zilver/ hout, ijzer, goud, diamanten, robijnen
- Dolk (pihiya), voor 1765, hout, ijzer, goud, bergkristal
“Wij zien deze restitutie als een goede stap in de samenwerking met Sri Lanka. De opgebouwde relatie en kennisuitwisseling tussen beide landen op het gebied van onderzoek en gezamenlijke geschiedenis vormen een belangrijk fundament voor de toekomst.” Taco Dibbits, hoofddirecteur Rijksmuseum
