Nicolò Paganini – Italiaanse violist en componist

Hij geldt als een van de grootste Italiaanse componisten ooit: Nicolò Paganini. Als componist uit de stijlperiode van de Romantiek (1820-1910) en geniaal violist staat de naam Paganini nog steeds synoniem voor technisch knap gecomponeerde muziek. Wie was Paganini en wat waren zijn beroemdste composities?

Paganini liet zich als musicus inspireren door tal van componisten, onder wie Mozart, Liszt en Beethoven. Met zijn viool varieerde en improviseerde hij op dit soort – en andere – componisten. Paganini heeft vooral invloed gehad op de vioolmuziek. Onder meer de componisten Franz Liszt, Robert Schumann, Frédéric Chopin, Johannes Brahms en Sergei Rachmaninov lieten zich door hem beïnvloeden.

Jeugd en ontwikkeling van Nicolò Paganini

Nicolò Paganini zag het levenslicht op 27 oktober 1782 in de Italiaanse havenstad Genua. Zijn vader werkte daar in de haven, maar was ook muzikaal. Zo leerde Paganini op jonge leeftijd van zijn vader viool spelen en kon hij ook goed gitaarspelen, waarbij zijn technische begaafdheid opviel. Al op zijn elfde trad hij voor het eerst voor publiek op. Toen hij vijftien was begon Nicolò Paganini met muzikale tournees door Europa. Zo bezocht hij Wenen en Parijs voor viooloptredens. Toen de Romantiek als cultuurperiode op gang kwam, in 1831, trad Paganini voor het eerst op in Engeland.

Als klassiek violist vergaarde de Italiaanse musicus een enorm kapitaal. Met het verdiende geld kocht hij in 1837 of 1838 een casino in Parijs. Maar met deze gokruimte en Paganini’s bezittingen liep het verkeerd af: hij verloor alles wat hij had, zijn casino en zijn vergaarde rijkdommen. In dit opzicht doet zijn levensverhaal een beetje denken aan het dramatische levensverloop van de Schotse econoom John Law (1671-1729), die net als de componist ook kapitaal opbouwde en in Parijs de mooiste panden kocht. Maar eveneens alles verloor…

Op 27 mei 1840 overleed Nicolò Paganini in de stad Nice in Frankrijk.

Imago als ‘duivelskunstenaar’

In religieuze kringen ontstond een beeldvorming rond Nicolò Paganini als ‘duivelskunstenaar’. Velen geloofden dat Paganini de ‘violist van de duivel’ was. Zo ging de legende dat hij in de nachtelijke uren een kerkhof opzocht om daar viool te spelen voor de overledenen. De mythevorming rond Paganini is vermoedelijk ontstaan omdat deze violist tijdens concerten zijn gezicht wit schminkte. Als doorgewinterde romanticus wilde de muzikant hiermee beklemtonen dat hij een megalomaan lijdend kunstenaar was.

Factoren die bijdroegen aan zijn duivelsimago waren ook zijn robuuste voorkomen en het feit dat hij bovenmenselijke muzikale gaven bleek te hebben. Zoals een journalist van Trouw het in 2007 treffend verwoordde:

“Hij speelde viool met een ongeëvenaarde virtuositeit, maar in combinatie met zijn nogal duistere en intense voorkomen leidde dit tot heftige speculaties: sloot de violist een pact met de duivel?”

Beroemde composities van Paganini

Paganini heeft tal van composities op zijn naam staan die als fenomenaal worden beschouwd voor viool. Bekend is vooral zijn 24 Capricci, een serie muzikale stukken voor solo viool die vermoedelijk tussen 1805 en 1807 zijn gecomponeerd.

Beroemd zijn verder zijn ‘Dans in Venetië’, ‘De Spaanse dans’ (Il Fandango Spanolo, met allerlei dierengeluiden), zijn ‘Liefdesduet’ (Duetto Amoroso) en zijn Rondo à La Clochette. Het muzikale oeuvre van Paganini bestaat uit onder andere zes vioolconcerten, diverse concertstukken voor viool en orkest, en twaalf sonata’s voor viool en gitaar.

Boek: Nicolo Paganini: His Life and Work

Bronnen ▼