Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 44 | Signalementen week 46 >>>

Selectie week 45 (2021)

Familie

Van nature maken de meeste mensen deel uit van een groter geheel, familie. Ons leven lang zijn we verbonden met het nest dat we zijn ontvlogen. Wim Daniëls boog zich over het verschijnsel ‘familie’ in de traditionele en minder traditionele zin van het woord. Hij schrijft over het kerngezin en over patchworkfamilies, over de mater en pater familias, kinderen en kleinkinderen, over schoonmoeders en ideale schoonzonen. Maar ook over het raadselnichtje, de regelneef, de roddeltante, de suikeroom en de lok-oma, over grote, heilige, koninklijke en uitgestorven families.
Geschiedenis van België in 100 oude kaarten

Van de geografie van de Romeinse heirbanen op de zogenaamde Peutingerkaart, die in het begin van de 17de eeuw meermaals herdrukt werd in de drukkerij van Christoffel Plantijn, tot de kaart van Cock over de eenmaking van de Nederlanden in 1549. Van de naïeve kaarten uit het twaalfde-eeuwse Liber Floridus tot de oudste gastronomische kaart van België, gepubliceerd in 1899 in het Franse tijdschrift l’Art Culinaire, of een Duitse ‘sabotagekaart’ uit 1943 over de acties van het verzet in België.
Bespreking: De geschiedenis van België in 100 oude kaarten
Handelaren en ambachtslieden

Dit is de geschiedenis van hoe de bewoners van onze streken zich in de vroege middeleeuwen ontwikkelden van jagers, landarbeiders en vissers tot handelaren, schippers en ambachtslieden. Omdat goede oogsten door betere omstandigheden meer overschotten opleverden, breidde de handel zich uit van lokale markten naar internationale handelsnetwerken. De economie in heel Noord-Europa groeide op ongekende wijze en men kon nu ook rijk worden door werk.
Fragment: Ambachtslieden in de vroege middeleeuwen
Bespreking: Handel en ambacht in de vroege Middeleeuwen
Harder, beter, sneller

We besteden een groot deel van ons leven aan werk. We verdienen er natuurlijk ons brood mee, maar de ene baan is de andere niet. Werk kan interessant en uitdagend zijn, maar ook oersaai, frustrerend of ziekmakend. Wat maakt werk leuk en spannend? Word je er gelukkiger van als je stopt met werken? Welke prikkels motiveren werknemers? Waarom werken we eigenlijk zoals we werken? Er wordt al honderden jaren nagedacht over deze vragen. In deze biografie van het moderne werken onderzoekt Toon Taris hoe onze ideeën over werk uiteindelijk vorm hebben gekregen, en wat de lessen uit het verleden ons kunnen leren voor de toekomst.
Het wonder van de hbs

De hogere burgerschool geldt als een van de beste scholen die Nederland ooit gekend heeft. De school was een typisch product van het optimistische vooruitgangsgeloof van de jaren 1860, ontworpen door de grote staatsman Thorbecke en in de praktijk vormgegeven door enthousiaste liberale doeners. Maar in de vroegste jaren was de nieuwe school in veel plaatsen eigenlijk een mislukt project. De aanmeldingen vielen tegen, de examenresultaten waren maar matig, veel leerlingen maakten de school helemaal niet af en de schoolbesturen hadden vaak grote moeite om goede leraren te vinden. Niettemin bleef de hbs overal in het land overeind.
Fragment: Het ontstaan van de rijks hogere burgerschool (rhbs)
Homo emoticus

We beschouwen onszelf graag als rationele wezens, als Homo sapiens, maar veel van de belangrijkste momenten in onze geschiedenis hebben weinig te maken met feiten, maar alles met emoties. Historische gebeurtenissen, zoals het ontstaan van religies, de val van Rome en de meest gewelddadige oorlogen, kunnen niet goed begrepen worden zonder begrip van emoties. In dit boek neemt Richard Firth-Godbehere ons mee op een bijzondere en alomvattende reis langs de centrale en vaak ondergewaardeerde rol die emoties hebben gespeeld in samenlevingen over de hele wereld. Het laat zien hoe ons begrip van emoties in de loop der tijd is veranderd en hoe onze opvattingen over gevoelens de mens en de wereld van nu hebben gevormd. Volg de Homo emoticus in deze nieuwe wereldgeschiedenis.
Meestervervalsers

Tientallen kunstexperts vonden De Emmausgangers van Han van Meegeren een van de mooiste schilderijen van Vermeer. Eerder oordeelde kunsthandel Duveen vernietigend over hetzelfde doek: ‘this is a rotten fake.’ ‘Eenderde van alle kunst is vals’ stelt Arthur Brand, ‘s werelds bekendste kunstdetective, vast in zijn voorwoord. Onderzoeksjournalist Bert Voskuil dook in de schimmige wereld van de valse kunst en zocht naar de motieven en praktijken van deze criminele beroepsgroep. Dit boek vertelt over de Nederlander Jobst Frese, met 20.000 werken de meest productieve vervalser ooit. En over de ongestrafte Eterman die gespecialiseerd was in Hollandse Meesters.
Beroemde olifanten
Voor het eerst zijn twaalf markante verhalen van Europese olifanten gebundeld door oud-journalist Robert Capiot. Hij schetst het leven van twaalf olifanten vanaf de Oude Grieken tot aan WO I. Bij snode krijgsheren, praalzieke pausen, machtige keizers en gewiekste handelaars bestaat al heel lang een bijzondere fascinatie voor imposante olifanten. Niet verwonderlijk, want deze exotische dikhuiden zijn inzetbaar als oorlogswapen, pronkstuk of geldmachine. Aan de hand van oude documenten en kunstwerken wordt voor het eerst het levensverhaal van twaalf olifanten verteld, gaande van de favoriet van Hannibal tot de onfortuinlijke Topsy die sterft op de elektrische stoel.
Ouderenstrijd

Ouderen serieus nemen en opkomen voor hun belangen: met dat doel richtte Jan Nagel 50plus op. Met boegbeeld Henk Krol streed de partij voor hogere pensioenen en een lagere aow-leeftijd. In 2020 stond de partij op tien zetels in de peilingen en regeringsdeelname lonkte. Maar na interne twisten stapten partijvoorzitter Dales en partijleider Krol op en onder de nieuwe lijsttrekker Liane den Haan kelderde de partij naar één zetel, die ze meenam toen ze kort na de verkiezingen de partij verliet. Aan de hand van diepgravend onderzoek en openhartige gesprekken met hoofdrolspelers en partijwatchers reconstrueert Joep Boerboom in Ouderenstrijd de turbulente geschiedenis van 50plus.
Postpunk heden en verleden

Postpunk heden en verleden beschrijft de geschiedenis van de Britse punk, new wave en de opkomst van talloze nieuwe postpunkbands. Van The Sex Pistols naar Shame, van Joy Division naar Fontaines D.C. en van Gang Of Four naar Idles. Het boek duikt in de invloed van reggae, literatuur en andere kunstvormen op de stroming, maar behandelt ook de functie van punk en postpunk als sociaalmaatschappelijk en politiek engagement in Groot-Brittannië vanaf de jaren zeventig tot heden.
Vogels

Al meer dan 40.000 jaar zijn vogels een geliefd onderwerp in de kunst, vanaf de tijd dat onze vroegste voorouders afbeeldingen van gevederde figuren in rotsen krasten of schilderden. Door de eeuwen heen kwamen we steeds meer te weten over de vogelwereld waardoor we op een andere manier naar vogels zijn gaan kijken. In dit boek vertelt ornitholoog Roger Lederer hoe vogelafbeeldingen de laatste 400 jaar zijn veranderd, en is het werk van 40 van de grootste kunstenaars verzameld – van Frans Snyders, Mechior d’Hondecoeter, John James Audubon en Edward Lear, tot hedendaagse kunstenaars als Elizabeth Butterworth en Lars Jonsson. Vogels laat een grote rijkdom aan vogelrassen zien en toont hoe zorgvuldige bestudering van de soorten zowel de wetenschap als de kunst hebben verrijkt.