Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 46 | Signalementen week 48 >>>

Selectie week 47 (2021)

De zwijger
Omstreeks 1560 was Willem van Oranje de rijkste en meest veelbelovende edelman van de Nederlanden. Nog geen tien jaar later was hij zo goed als alles kwijt: zijn bezit, zijn macht en ook zijn goede reputatie. Wat was er gebeurd? In De zwijger ontrafelt René van Stipriaan de duizelingwekkende loopbaan van een van de meest onverzettelijke figuren uit de wereldgeschiedenis: zijn ambities, successen, manipulaties, nederlagen. En ook de spanningen in zijn familie, zijn bizarre huwelijksleven – en zijn neiging om, als het erop aankwam, in het verborgene te opereren.
Document voor een Monument

Over verleden, gebruik en toekomst van het Binnenhof. Een unieke verkenningstocht door de ontstaansgeschiedenis van een gebouwencomplex dat van groot historisch belang en uniek in de wereld is. Het eerste deel van een serie van drie boeken, rijk geïllustreerd en goed gedocumenteerd. Die leggen niet alleen de renovatie van het Binnenhof vast – ze kijken ook terug naar het ontstaan, en naar het gebruik en de gebruikers van het Binnenhof door de eeuwen heen.
Geleefd geloof

Van gewone middeleeuwers zijn nauwelijks geschreven documenten overgeleverd. Hoe zij dachten over de leer van de kerk, weten wij dus niet uit de eerste hand. Toch valt er wel iets te zeggen over de manier waarop mensen in huiselijke kring en maatschappelijk leven uiting gaven aan hun geloof. Dit boek beschrijft en verbeeldt de religieuze cultuur aan de hand van voorwerpen, zoals aardewerken heiligenbeeldjes, simpele gebedenboekjes en geïllumineerde getijdenboeken, pelgrimsinsignes, relikwieën en reliekdoosjes, gebedsteksten met vingerafdrukken en sporen van tranen.
Bespreking: Middeleeuwers en hun geloof in Noord-Nederland
Grote geschiedenis van de Nederlandse taal
Nog in 1930 kondigden ‘De Telegraaf’ en de ‘Nieuwe Rotterdamsche Courant’ de ophanden zijnde ondergang van het Algemeen Beschaafd Nederlands aan, toch communiceren tegenwoordig meer dan 24 miljoen mensen in het Nederlands. Hoe ontwikkelde het Nederlands zich in de loop der eeuwen tot de op twee na grootste Germaanse taal? In zijn ‘Grote geschiedenis van de Nederlandse taal’ beschrijft Jelle Stegeman dit proces tegen de achtergrond van de historische en maatschappelijke vernieuwingen in de Lage Landen en de voormalige koloniën.
Het spook in Teylers huis
Pieter Teyler is al oud. Hij laat zijn vrienden bij hem komen om te bespreken wat er met zijn geld en huis moet gebeuren als hij er niet meer is. Het moet iets goeds en belangrijks zijn. Dan klinken er opeens allerlei geluiden. Maar er is verder niemand in huis. Is er een spook? Dat kan niet. Pieter Teyler is een man van het geloof en de wetenschap. Bovendien weet iedereen dat spoken niet bestaan. Maar hij begint toch te twijfelen…
Artikel: Gouden Boekje over Pieter Teylers Huis
Het vierde rijk

Met Het Vierde Rijk voltooit Michiel Janzen zijn Skorzeny-trilogie. In deze alternate-history thriller behandelt de auteur op spannende wijze het wijdverspreide gerucht dat Hitler ontsnapt zou zijn in de laatste dagen van het Derde Rijk. Stel dat hem dat lukte, hoe zou die vlucht er uitgezien hebben? Op 2 mei 1945 komen de Russische troepen aan bij de Führerbunker. Ze zijn op zoek naar Adolf Hitler, maar die blijkt onvindbaar. Een Duitse officier zet hen op het spoor van Otto Skorzeny, Hitlers favoriete commando en belast met de taak om de Führer Berlijn uit te smokkelen.
Lachend naar Walhalla

Heldhaftige sterfscènes, doodsliederen en grimmige humor kenmerken de literatuur van de Noormannen. Het is die doodsverwachting van de Vikingen die ons eeuwenlang heeft geïntrigeerd. Tegenwoordig worden de Noormannen gepresenteerd als vreedzame ontdekkingsreizigers en handelaren, maar in de oude saga’s en legendes zagen ze zichzelf als bloeddorstige krijgers en plunderaars. Hoogleraar en Tolkienkenner Tom Shippey weegt de waarde van de Oudnoorse literatuur af tegen archeologische vondsten en de bronnen van slachtoffers, maar vertelt vooral geweldige verhalen met kennis, humor en vooral veel verve.
Fragment: Denkwereld van de Vikingen
Mijnheer, dat weiger ik
Het is 16 november 1942. Pieter Kapenga (1898-1982), hoofdagent in Kampen, wordt bij zijn korpschef geroepen voor een ‘opdracht die zo onopvallend mogelijk moet worden uitgevoerd’. Het gaat om de deportatie van zijn Joodse stadsgenoten naar Westerbork. Kapenga weigert en komt terecht in Kamp Vught en daarna in Dachau. Kapenga overleeft, maar hij spreekt er nooit meer over. Dit tot verdriet van zijn kleinzoon, de historicus en oud-Trouw-journalist Peter Sierksma. Nu, bijna tachtig jaar later, probeert Sierksma alsnog de religieuze en politieke achtergronden van zijn grootvaders weigering te achterhalen.
Waanzin aan het einde van de aarde

Het beklemmende, waargebeurde relaas over de overlevingstocht van een negentiende-eeuwse poolexpeditie waarbij alles verkeerd ging, met een schip dat vastgevroren raakt in het ijs en een bemanning die een zonloze antarctische winter lang is ingesloten door het ijs. In augustus 1897 begon de jonge Belgische commandant Adrien de Gerlache aan een driejarige expeditie aan boord van het robuuste schip de Belgica, in de hoop op roem en succes. Zijn bestemming was het nog niet in kaart gebrachte einde van de wereld: het ijzige continent Antarctica.
Winter in Amsterdam

In ruim negentig zwart-witfoto’s heeft fotografe Marie-Jeanne van Hövell tot Westerflier Amsterdam in beeld gebracht op het moment dat de stad door kou, sneeuw, mist en ijs ingekeerd raakt. Een uniek en langdurig fotoproject dat zich uitstrekte over de jaren 1991-2021 met als hoogtepunt de strenge winter van 2021. De met een analoge Hasselblad camera vastgelegde wintertaferelen geven een verrassende en nieuwe kijk op de ons zo vertrouwde stadsgezichten van Amsterdam.