Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.
<<< Signalementen week 7 | Signalementen week 9 >>>
Selectie week 8
Bloem van Wijsheid
Susanna van Baerle, dochter van Caspar Barlaeus, trouwde in 1652 met Gerard Brandt, de schrijver van de Historie der Reformatie. Bloem van Wijsheid speelt zich af in Amsterdam, in de zomer van 1674. Wegens ziekte belandt Susanna in bed. Omdat haar geest helder blijft, zoekt ze iets om de tijd te verdrijven. In oude dozen vind ze veel brieven van haar vader en ook een dagboek waarin Barlaeus over zijn verblijf in Dordrecht schrijft, ten tijde van de Synode van 1618-1619.
Interview: ‘Casparus Barlaeus was briljante en bevlogen redenaar’
De betoverde wereld van Balthasar Bekker
De spraakmakende bestseller uit de zeventiende eeuw, talloze malen herdrukt in binnen- en buitenland. Wat had Balthasar Bekker gedaan? Op grond van zijn eigen interpretatie van de Bijbel en met argumenten ontleend aan de filosofie van Descartes (1596-1650) beargumenteerde hij dat allerlei verhalen over duivelse praktijken gewoon sprookjes waren. Bekker wilde het bijgeloof de wereld uit helpen, niet in de laatste plaats omdat onschuldige mensen als heks of tovenaar op de brandstapel eindigden. Niet iedereen nam hem dat in dank af.
Fragment: Balthasar Bekker en de bezeten weeskinderen (1566)
Dubbel zondebok
Joodse journalisten in tijden van antisemitisme en vervolging 1920-1945
Toen de waarheid moest onderduiken en Joodse journalisten werden vervangen door NSB’ers. In dit boek vertelt Piet Hagen de geschiedenis van Joodse journalisten, fotografen en andere publicisten in oorlogstijd. Zij werden vanaf de eerste dag van de bezetting ontslagen en vervolgd, als eerste slachtoffers van het naziregime. Vele werden gedeporteerd en omgebracht. Als journalist én als Jood stonden zij bovenaan de zwarte lijst.Bespreking: Joodse journalisten voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog
Forever 80’s
Het levensgevoel van de jaren tachtig in advertenties
In de jaren tachtig werd de wereld van de eenentwintigste eeuw geboren. De computer kwam in ons leven – en ging nooit meer weg. Maar ook merkkleding, het marktdenken en de pincode beleefden een doorbraak. We werden zakelijker en liberaler en moesten steeds minder hebben van tabak en calorieën. Muziek was voortaan digitaal en dankzij aerobics kregen we een ‘maakbaar’ lichaam, liefst net zo strak als ons interieur. Alles werd anders – en alles blééf anders.
Identi-tijd
In De ongelukkigste uit 1843 schrijft de Deense filosoof Søren Kierkegaard dat het leven van de mens doordrongen is van de tijd. En met de tijd komt het lijden. Juist doordat we het verstrijken van de tijd belichamen, zijn we bijna nooit echt in het nu aanwezig. Sommigen leren daarmee leven door een thuis in het verleden te vinden, anderen in de toekomst. Dubbel ongelukkig is degene die zich de toekomst herinnert of het verleden verwacht. De hedendaagse mens, die niet eens beseft dat hij nergens thuis is, is misschien wel de allerongelukkigste. Het enige wat hij kan bedenken om aan zowel heimwee als de ratrace te ontsnappen is om ‘even helemaal weg te zijn’.
Ik zal alles verdragen, ook mezelf
Leopold Flam (1912-1995) woont voor een groot deel van zijn jeugd in een kelder in Antwerpen. Zijn Joodse ouders, die uit Lublin naar België emigreerden, kunnen lezen noch schrijven, en proberen aan de kost te komen met leuren en bedelen. Op zijn dertiende begint Flam met het bijhouden van een even openhartig als meedogenloos dagboek. Socrates indachtig heeft hij het vaste voornemen zichzelf te leren kennen.
Ik zoek geluk in druk te vinden
Verhalen van een boekenjutter
Al zijn leven lang struint boekhistoricus Garrelt Verhoeven rommelmarkten, boekenbeurzen en kringloopwinkels af op zoek naar bijzondere boeken en drukwerk. Niet als een jager op zoek naar dat ene ontbrekende werk, maar als een boekenjutter die zich laat verrassen door wat hij in de schappen of de krochten van het internet kan vinden. Verhoeven voert de lezer mee naar de wereld van oude boeken en bibliotheken, maar ook naar verre oorden en lang vervlogen tijden.
Land van echo’s
Land van echo’s is een monumentale roman over oorlog, vriendschap, passie en onbereikbare liefde. Een diepmenselijk verhaal over goed en kwaad, en over het tonen van moed en standvastigheid in bewogen tijden. Herman Kruijssen vecht in de Eerste Wereldoorlog aan Duitse zijde. Na het einde van de oorlog zwerft hij jarenlang door Europa. Op een dag in 1929 zakt hij onder een boom in elkaar.
Artikel: Boekhandelsprijs 2023 voor historische roman ‘Land van echo’s’
Tom Poes en de watergeest
Een klassieker van Marten Toonder. Na ruim 70 jaar weer in druk. Met een nawoord en extra illustraties. Marten Toonder zag zichzelf graag als een heer van stand. Hij vergeleek zich dikwijls met zijn creatie, Ollie B. Bommel, ook een heer. Toonder werd beroemd met zijn Tom Poes en Olie B. Bommel-strips die in talloze kranten in binnen- en buitenland verschenen.
Fragment: Tom Poes, een klassieker sinds 1941
Verlichte verhalen
De omgang met het verleden in de Nederlandse Verlichting
Al vroeg in de achttiende eeuw omschreven Europese denkers het tijdvak waarin zij leefden als verlicht. Het besef onderdeel te zijn van een ontwikkelde, beschaafde en commerciële periode schiep een nieuwe verhouding tot het verleden. Veel geschiedschrijvers schreven een historisch verhaal van vooruitgang – van de klassieke oudheid via de barbaarse middeleeuwen naar het moderne Europese statensysteem – om deze verlichte eeuw te verklaren. Hoewel dit fungeerde als een gedeeld Europees verleden en gedeelde Europese identiteit, ontstonden er al gauw nationale varianten.
VERMEER (Rijksmuseum)
Officiële publicatie bij de grootste Vermeer-tentoonstelling ooit
Al eeuwenlang weet Johannes Vermeer telkens weer nieuwe generaties te fascineren. Met zijn wereldberoemde schilderijen, zoals Het melkmeisje en Het meisje met de parel, heeft hij een legendarische status verworven. Zijn intieme, introverte scènes binnenshuis worden dankzij het overtuigende illusionisme en het unieke gebruik van helder, kleurrijk licht tot de mooiste werken binnen de schilderkunst gerekend.
Voor mens, volk en vaderland
Leven en werk van Dirck Volckertsz Coornhert (1522-1590)
Iedereen heeft de plicht zichzelf te ontwikkelen tot onafhankelijk denkend mens. Dit kernpunt in het denken van Dirck Volckertsz Coornhert (1522-1590) betekent onder andere dat iedereen toegang moet hebben tot kennis en vorming. Ongeacht afkomst of status. Alleen met goede kennis kun je immers onderscheid maken tussen goed en kwaad, waarheid en leugen, echtheid en schijn. Maar vrije toegang tot kennis en ontwikkeling was in de zestiende eeuw bepaald niet vanzelfsprekend.Bespreking: De onvermoeibare strijd van Coornhert voor gewetensvrijheid
<<< Signalementen week 7 | Signalementen week 9 >>>
