In de zestiende en zeventiende eeuw kende de vervolging van tovenaars, heksen en magiërs een enorme climax, al verschilde die van plaats tot plaats en van tijd tot tijd. In Friesland ontbraken eind zestiende eeuw vervolgingen zelfs, de Staten namen de ‘duivelbezweerders, waarzeggers, handkijkers en boterlezers’ niet au serieux, zo blijkt uit een Statenresolutie van 14 april 1584.
In 1693 werd Elizabeth Johnson tijdens de geruchtmakende heksenprocessen van Salem te dood veroordeeld. Het vonnis werd uiteindelijk niet voltrokken, maar eerherstel kwam er nooit. Dankzij de inzet van enkele scholieren in de Amerikaanse staat Massachusetts is de vrouw 329 jaar na dato nu alsnog officieel vrijgesproken.
"Om te achterhalen of je kat een heks was, kon je haar het best afranselen of zelfs een poot breken."
Vond de maanlanding in een filmstudio plaats? Waren de Tempeliers homoseksueel? Hebben de Amerikanen een kever losgelaten in de DDR om de aardappeloogst te vernietigen? En bestaat de Duitse stad Bielefeld wel? Vragen, vragen.
Het traditionele Paasvuur wordt ieder jaar in vooral het oosten en noorden van Nederland ontstoken. Waar komt deze traditie van het Paasvuur eigenlijk vandaan? Een korte geschiedenis.
Op initiatief van paus Innocentius VIII begon de inquisitie einde vijftiende eeuw een ware kruistocht tegen hekserij, een ideologische strijd die in heel Europa nog lang zou nazinderen.
In de tijd van de heksenvervolgingen (1450-1750) waren er verschillende manieren waarop men probeerde te achterhalen of iemand een heks was of niet. Een van die methodes was de zogenoemde sleutelproef. Volgens het volksgeloof zou een in de Bijbel gelegde sleutel gaan draaien, wanneer de naam van de heks hardop uitgesproken werd.
De inwoners van de Utrechtse stad Oudewater worden ook wel “Geelbuiken” genoemd. Vroeger liepen dan ook veel inwoners van de stad letterlijk rond met een gele buik. Die gekleurde buik liep men op tijdens het maken van touw.
Bij de heksenwaag van Oudewater konden van hekserij verdachte personen zich laten wegen en een zogenaamd 'Certificaet van Weginghe' bemachtigen.
Op 6 mei 1460 vond in de stad Atrecht in de Bourgondische Nederlanden (Tegenwoordig kennen we Atrecht als Arras in Noord-Frankrijk) een gruwelijke executie plaats van meerdere vermeende heksen. Wat gebeurde er op die dag?
In 1487 publiceerde een inquisiteur van de paus een handleiding voor de vervolging en bestraffing van heksen.
Het hoogtepunt van de heksenvervolgingen in Europa lag in het tijdvak 1450-1750. De ‘wortels’ van het heksengeloof gaan terug tot de Oudheid.
Tussen ruwweg 1450 en 1720 vonden op veel plekken in Europa heksenvervolgingen plaats. Vermoedelijk werden ongeveer 30.000 tot 60.000 mensen ter dood gebracht.
Halloween begint steeds nadrukkelijker deel uit te maken van de Nederlandse tradities. De winkels liggen vol met heksenkostuums en feestelijke ornamenten zoals afgehakte voeten, reuzenspinnen en doodshoofden.
De uitdrukking ‘gewogen en te licht bevonden’ is afkomstig uit de Bijbel. Het betekent dat je niet door de keuring komt of dreigt veroordeeld te worden.
Of het was de tentoonstelling, De heksen van Pieter Bruegel in Museum Catharijneconvent in Utrecht, of het is de tijdgeest; feit is dat er steeds meer belangstelling is voor de achtergronden van hekserij.
In vroeger tijden was magie een normaal onderdeel van het dagelijks leven. En vandaag de dag geldt dat in veel landen en culturen nog steeds.
Al eeuwen doen er talloze clichés en mythes de ronde over heksen, zoals de idee dat heksen altijd oude, lelijke vrouwtjes waren. En dat ze zichzelf niet konden verdedigen.
Tussen 1450 en 1750 zijn in grote delen van Europa tussen de 30.000 en 60.000 ‘heksen’, waarvan ongeveer 80 procent vrouwen, om het leven gebracht.
Ruud Borman kijkt voor de verklaring van de heksenwaan niet alleen naar de periode van heksenvervolgingen zelf, maar ook naar hoe er in voorgaande eeuwen tegen toverij en magie werd aangekeken en hij legt een verband met het gebruik van hallucinogene middelen in de prehistorie.
Precies vijfhonderd jaar geleden werd in Grave een jongetje geboren, dat later uit zou groeien tot een fanatieke tegenstander van de 'heksenwaan': Johannes Wier.
