Nostalgie: bankbiljetten uit het guldentijdperk

Onlangs kwam er een nieuw briefje van 20 euro in omloop. Het nieuwe bankbiljet heeft meer kleuren en zou een ‘nachtmerrie voor vervalsers zijn’. Voor de invoering van de euro hadden we in Nederland onze eigen biljetten. Als geschiedenismagazine willen we ons niet begeven in een terug naar de gulden-discussie, maar het is wel aardig om nog eens terug te kijken naar de bankbiljetten uit het guldentijdperk. De ontwerpers van die biljetten hadden immers vaak oog voor geschiedenis.

Het Geeltje

Een briefje van 25 werd in Nederland lange tijd ‘een geeltje’ genoemd. Deze term werd oorspronkelijk gebruikt voor een gouden munt met een variabele waarde, maar toen in 1861 een geel bankbiljet van 25 gulden werd ingevoerd, sprak men in de volksmond van ‘een geeltje’. Dit begrip raakte zo ingeburgerd, dat latere biljetten van 25 gulden, die helemaal niet geel waren, nog steeds ‘geeltjes’ genoemd werden.

In 1982 kwam er een ander geelkleurig biljet in omloop (50 gulden). Veel Nederlanders bleven het toen rode briefje van 25 gulden echter stug een ‘geeltje’ noemen.

Historische personages

Een serie bankbiljetten dat bij veel Nederlanders nostalgische gevoelens oproept, bevatte gekleurde afbeeldingen van bijzondere historische personages. Deze biljetten, ontworpen door Ootje Oxenaar, verschenen vanaf begin jaren zeventig.

5 gulden

Op het groene briefje van 5 gulden (vanaf 1973) stond dichter Joost van den Vondel. De dichter sierde het biljet overigens twee keer achter elkaar.

Voorloper van bovenstaande bankbiljet met eveneens een afbeelding van Vondel (Banknoteworld.it)

10 gulden

Het brief van 10 gulden uit deze serie was blauw en bevatte een afbeelding van kunstenaar Frans Hals.

25 gulden

Op het rode brief van 25 gulden (vanaf 1972) was een afbeelding van de beroemde componist Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621) te vinden.

100 gulden

Zeeheld Michiel de Ruyter was een stuk meer waard dan deze kunstenaars. Hij sierde, vanaf 1970, het bankbiljet van 100 gulden.

1000 gulden

De allergrootste Nederlander in deze reeks was echter de Nederlands filosoof en wiskundige Baruch Spinoza (1632-1677). De denker kreeg een plek op het felbegeerde briefje van 1000 gulden. In het dagelijks betalingsverkeer was dit biljet echter sporadisch te zien.

Onpersoonlijke serie

Na deze serie werden biljetten ingevoerd waarop geen personen meer te zien waren. Dit tot onvrede van veel Nederlanders die weinig gecharmeerd waren van het zogenaamd moderne geld en meenden dat de biljetten, letterlijk en figuurlijk, hun karakter verloren. Het briefje van 5 gulden verdween helemaal. Dit biljet werd vervangen door de 5 gulden munt. Anderen denken dan juist weer met nostalgische gevoelens terug aan deze door Oxenaar ontworpen serie. Bekende biljetten die ingevoerd werden, waren de zonnebloem (50 gulden), snip (100 gulden) en de vuurtoren (250 gulden).