Nul op het rekest krijgen – Betekenis en herkomst

Het gezegde ‘nul op het rekest krijgen’ is vrij algemeen bekend. Iemand die nul op het rekest krijgt, staat uiteindelijk met lege handen. Wat is de precieze herkomst van dit gezegde?

Betekenis

Mensen die nul op het rekest of krijgen, hebben de pech dat er niet naar hun verzoek of vraag geluisterd wordt. Ze halen bakzeil. De persoon krijgt geen antwoord of een afwijzend antwoord op zijn of haar verzoek. Een voorbeeld is deze zin:

“De ober vroeg bij zijn baas om loonsverhoging, maar kreeg helaas nul op het rekest.”

Het woordje nul in de uitdrukking is afgeleid van het begrip nihil, wat betekent ‘niets’, ‘nietig’ of ‘niet van kracht zijnde’. In oudere versies van het gezegde komt het begrip ‘nihil’ nog voor, dus: ‘nihil op het request’ (krijgen).

Herkomst van het gezegde

Een rekest, rekwest, request of reqest – de term is al eeuwenoud en de spelling varieerde – betekent letterlijk een verzoek of een verzoekschrift. Het begrip verwijst naar burgerlijke verzoeken die schriftelijk bij de overheid ingediend werden. Wanneer een verzoek niet (nul) gehonoreerd werd, kreeg de indiener van de overheid nul op het rekest. Interessant is dat F.A. Stoett, een bekende Nederlandse taalkundige uit het interbellum, meldt dat er ook een tegenhanger van nul op het rekest bestaat, namelijk:

“Bon op het rekest krijgen.”

Wie bon op zijn of haar rekest krijgt, wordt juist wél gehoord. Diens verzoek wordt goedgekeurd (bon betekent goed) en dus ingewilligd door de andere partij.

Andere uitdrukkingen en gezegden met ‘nul’

De term nul komt overigens voor in diverse gezegden, uitdrukkingen en spreekwoorden. Personen die niet zoveel voorstellen of een inhoudsloos karakter hebben, worden wel als ‘nullen’ aangeduid. Wanneer van iemand gezegd wordt dat hij of zij ‘van het jaar nul’ is, dan hebben we te maken met een ouderwets persoon of – in pejoratievere zin – een achterlijk mens. Ten slotte moet zeker nog ‘beneden nul zijn’ genoemd worden. Dit betekent: op een zeer laag peil staan, er erg slecht aan toe zijn of niets te betekenen hebben.

Lees ook: Te elfder ure – betekenis en herkomst
…of: Een hard gelag – Herkomst van het gezegde
Boek: Muggenzifters en zondebokken: spreekwoorden en gezegden uit de Bijbel

Bronnen ▼