De olieverfschets de Oprichting van Jezus aan het kruis in de collectie van Museum Bredius is geschilderd door Rembrandt. Dat concludeert Jeroen Giltaij, voormalig hoofdconservator oude schilder- en beeldhouwkunst bij Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam.
Het schilderij werd al in 1921 verworven door kunsthistoricus Abraham Bredius, wiens collectie de kern vormt van het huidige museum. Bredius was er destijds van overtuigd dat hij een werk van Rembrandt had aangekondigd, maar andere kunsthistorici concludeerden later dat het werk gemaakt moest zijn door een navolger, van een soortgelijk schilderij van Rembrandt dat in München hangt. Na uitvoerig onderzoek concludeert Jeroen Giltaij nu dat het tóch een werk van Rembrandt is. Hij doet zijn bevindingen uit de de doeken in het deze week verschenen Het Grote Rembrandt Boek. Alle 684 schilderijen.
Vanwege het onderzoek voor zijn boek nam Giltaij ook de schets in Museum Bredius onder de loep. Op verzoek van de historicus werd het werk, met een afmeting van 38,0 bij 27,8 cm, schoongemaakt en in het Rijksmuseum met geavanceerde apparatuur onderzocht. Door ruim honderd jaar oude overschilderingen en oude vernislagen op de olieverfschets was het lastig het ‘handschrift’ van Rembrandt goed te beoordelen. Na bestudering van het werk weet Giltaij zeker dat het om een werk van Rembrandt gaat. Tegenover de NOS zegt hij daarover:
“We waren het snel eens. Het kon alleen maar een Rembrandt zijn, weliswaar een los geschilderde schets, van olieverf op hout, maar een echt werk van de zeventiende-eeuwse meester.”
Geen voorstudie
Het houten paneel waarop de schildering is aangebracht is dendrologisch onderzocht en maakte duidelijk dat het werk werd aangebracht tussen 1642 en 1645. Dat is ongeveer tien jaar na het soortgelijke schilderij in München terwijl Bredius meende dat het een voorstudie van dat werk was.
Het onderzoek bracht ook verschillende ‘pentimenten’ aan het licht. Dat zijn verbeteringen die een kunstenaar zelf aanbrengt tijdens het schilderen. Museum Bredius:
“Dat betekent dat het tot stand komen van de compositie van ‘De oprichting van Jezus aan het kruis’ een creatief proces is geweest. (…) Interessant is ook dat Rembrandt in de schets voor de ruiter te paard rechts een element uit eigen werk heeft hergebruikt. Vrijwel dezelfde ruiter komt namelijk voor op een ets van Rembrandt, die omstreeks 1629 wordt gedateerd.”
De olieverfschets is tot 15 januari in Den Haag te zien in de presentatie ‘Rembrandt ontdekt in Museum Bredius’.
