‘Ontwikkeling en Ontspanning’ tijdens de mobilisatie

Ieder schilderij, plakkaat, artikel, foto of archiefstuk heeft een eigen verhaal. Soms is het verhaal groot, soms klein. De gemene deler is dat ieder stuk uniek is en zijn eigen geschiedenis heeft. In deze rubriek wordt zo’n unieke bron uit WO2-zoekmachine oorlogsbronnen.nl uitgelicht. Deze aflevering: een foto van de instructie ‘Hoe houd ik mijn kruit droog?’ van het Comité Ontwikkeling en Ontspanning tijdens de mobilisatie.

Op bovenstaande foto zijn twee soldaten te zien die voordoen hoe je je kruit droog kunt houden, mocht je als militair in het water belanden. De foto is gemaakt tijdens de mobilisatieperiode, een aantal maanden voor de Duitse inval in Nederland. Ter ontwikkeling én vermaak van de gemobiliseerde soldaten worden op verschillende plekken in het land commissies ‘Ontwikkeling en Ontspanning’ – ook wel ‘O. en O.’ genoemd – in het leven geroepen die cursussen en andere activiteiten voor militairen organiseren.

Mobilisatie

In augustus 1939 roept de Nederlandse overheid vanwege de aanhoudende onrust in Europa alle dienstplichtigen op om zich te melden. Nederland bereidt zich voor op een eventuele inval van het Duitse leger en zo’n 40 000 mannen verlaten hun thuis om in militaire dienst te gaan. Soldaten worden op allerlei plaatsen ondergebracht: bij mensen thuis, in leegstaande gebouwen of in scholen.

De mobilisatie beheerst het dagelijkse leven van veel burgers. Er worden inzamelingsacties op touw gezet om de mobilisatie te steunen, op de radio klinken liedjes over de mobilisatie en er verschijnen prentbriefkaarten en wenskaarten waarop Nederlandse soldaten afgebeeld zijn.

O. en O.

De maanden na de oproep tot mobilisatie is het wachten op verdere ontwikkelingen. Ondertussen moet de soldaten bezig gehouden worden. Door heel het land worden daarom comités voor ‘Ontwikkeling en Ontspanning’ opgericht die de gemobiliseerde soldaten met uiteenlopende activiteiten een bezigheid bieden. Het Leidsch Dagblad schrijft op zaterdag 23 december 1939 dat ‘O. en O.’ belangrijk is voor gemobiliseerde soldaten…

‘die na vijf uur ’s middags aan zichzelf zijn overgeleverd en in wie wij in de eerste plaats menschen moeten zien, die behoefte hebben aan huiselijk verkeer en gelegenheid te zoeken een deel van hun vrijen tijd nuttig te besteden’.

Hoewel een deel van de activiteiten het doel hebben de soldaten vaardigheden aan te leren, is er ook voldoende ruimte voor vermaak. Naast verschillende cursussen en trainingen, zoals cursussen boekhouden of reddingszwemmen, kunnen soldaten onder andere muziek- en toneelvoorstellingen bezoeken.

Bezetting

Op 10 mei 1940, iets meer dan twee maanden nadat de foto van de soldaten in het zwembad genomen is, valt het Duitse leger het land binnen. Na vijf dagen oorlog capituleert Nederland en is de mobilisatietijd voorbij. Meer bronnen over de mobilisatieperiode en ‘O. en O.’ vindt u via de collectieportal van oorlogsbronnen.nl. Zoek bijvoorbeeld op mobilisatie.

Bronnen ▼