Oorlogskookboek: ‘Haal het onderste uit de pan’

Ieder schilderij, plakkaat, artikel, foto of archiefstuk heeft een eigen verhaal. Soms is het verhaal groot, soms klein. De gemene deler is dat ieder stuk uniek is en zijn eigen geschiedenis heeft. In deze rubriek wordt zo’n uniek object uit WOII-zoekmachine oorlogsbronnen.nl uitgelicht. Deze aflevering: het kookboek ‘Haal het onderste uit de pan’ (1942).

Hoe in tijden van schaarste, van zowel voedsel als brandstof, toch een voedzame maaltijd voor te kunnen zetten? Dat staat in de vele kookboeken uit de periode 1940 – 1945. Gedurende de Tweede Wereldoorlog verschenen er in Nederland ruim vijftig. Waaronder ‘Haal het onderste uit de pan’ van Ria Schute, lerares is koken en voedingsleer.

Zuinigheid en bedachtzaamheid

Oorlogskookboeken houden in tegenstelling tot kookboeken uit vredestijd, rekening met producten en levensmiddelen die er niet zijn. Zuinigheid bij zowel het inkopen als het bereiden van eten staat voorop. Desondanks hoopte Schute met haar boek te bereiken dat er tevreden gezichten aan tafel verschenen. En buiken gevuld met – al is het niet veel – een maal met een ‘maximum aan voedingswaarde’.

In ‘Haal het onderste uit de pan’ staan niet alleen recepten. Tips en weetjes moeten ‘de gemoedsrust van de Vrouw des Huizes’ ten goede komen. Hoe kan ze voorkomen het gasrantsoen te overschrijden bijvoorbeeld. En hoe kan ze het beste koolsoorten, eieren, worst, aardappels bewaren (tips ‘waarover de ratten en muizen maar treurig zullen zijn’)?