Op de proppen komen met iets – Herkomst en betekenis

Mensen die met iets op de proppen komen, brengen een gedachte of idee in de groep. Hoe komen we aan deze bijzondere uitdrukking? Wat is de betekenis en herkomst van deze uitspraak?

Betekenis van ‘met iets op de proppen komen’

Mensen die met iets op de proppen komen, doen dat vaak op een voor anderen wat onverwacht moment. Plotseling komen ze, ogenschijnlijk vanuit het niets, met een bijzonder idee, een gedachte of een ontboezeming voor de dag. Vroeger, voor de Tweede Wereldoorlog, had ‘op de proppen komen’ een andere betekenis, namelijk: weer op de been komen, opstaan (na een nacht slapen of bij herstel na een ziekte). Een vergelijkbare oude uitdrukking met dezelfde betekenis is ‘op de lappen zijn’: weer de oude zijn, weer genezen en hersteld zijn.

In de uitdrukking op de proppen komen met iets, moet de term ‘prop’ – volgens F.A. Stoett – opgevat worden als been, steun of stut. Een mooi voorbeeld van de oude betekenis van het gezegde wordt vermeld door het Woordenboek der Nederlandsche Taal:

’t Is thans drie weken dat ik een zwaaren val deed … (…) ik denk dat ik wel haast weer op de proppen komen zal.

Volgens het Van Dale Etymologisch Woordenboek (1997) is de uitdrukking op de proppen komen al minstens sinds 1787 in de Nederlandse taal in gebruik.

Of afkomstig uit het Frans?

Er doet nog een andere verklaring de ronde, namelijk het Franse à propos, waarbij iets terloops of op het laatste moment ter sprake gebracht wordt. Deze verklaring is echter hoogst onzeker en wordt niet door taalkundige bewijzen ondersteund.

Lees tal van andere historische uitdrukkingen
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Bronnen ▼