Op je lauweren rusten

Als je op je lauweren rust, heb je hard gewerkt en kun je daarna lekker uitrusten. Mensen die op hun lauweren rusten, hebben een prestatie geleverd waarna ze in een maatschappelijk gunstige positie terecht zijn gekomen. Waar komt deze uitdrukking vandaan?

Olympische Spelen

De uitdrukking ‘op je lauweren rusten’ is afkomstig uit de Griekse Oudheid. Wie een sportwedstrijd of -evenement won, denk aan de Olympische Spelen, ontving een lauwerkrans en een palmtak als eerbetoon. Ook in het Romeinse Rijk was dit – in latere tijden – een gebruik.

Wie de lauwerkrans kreeg, verwierf een maatschappelijk hoge positie die veel voordelen met zich meebracht. Diegene kon dus op zijn lauweren rusten en nog lang genieten van de voordelen die zijn prestaties gebracht hadden. Vaak financiële voordelen, zodat die persoon een luxe leven kon leiden.

De uitdrukking kan echter ook in negatieve zin betekenen dat iemand na een prestatie op de luie kont gaat zitten en verder niks meer onderneemt.

Lauwerkrans: symbool voor Romeinse keizers & academici

Een lauwerkrans had niet alleen een sportieve, maar ook een politieke symboliek. Romeinse keizers kregen na het behalen van militaire triomfen een lauwerkrans, wanneer ze terugkeerden in Rome.

Voorts geloofden men in mythische verhalen dat lauwerkransen een bijzondere, beschermende werking hadden. Zo is van de Romeinen bekend dat zij lauwerkransen beschermende krachten toedichtten. De Romeinse keizer Tiberius (42-37 na Chr.), zo gaat het verhaal, zette bij onweersbuien een lauwerkrans op zijn hoofd die hem moest beschermen.

Ook was – en is – de lauwerkrans in bepaalde landen een symbool voor de universitaire graad van doctorandus of master. De beroemde dichter-filosoof uit de Middeleeuwen, Dante Alighieri (1265-1321), behaalde een graad aan de Siciliaanse School en werd daarom vaak afgebeeld met lauwerkrans.

Een ander mooi voorbeeld in dit verband zijn de “Academische Palmen”, die Napoleon Bonaparte (1769-1821) in maart 1808 instelde. De palmen waren in de beginperiode een academische onderscheiding. De meest verdienstelijke wetenschappers kregen een olijf- en palmtak op hun toga geborduurd; later werd dit een medaille met daaraan een lauwerkrans. Er waren in totaal drie klassen binnen deze Academische Palmen: titulaire, officier de l’université en officier des académies.

Etymologie van ‘lauweren’

Het Nederlandse woord ‘lauwer’ in de uitdrukking is etymologisch direct ontleend van het Latijnse laurea. Laurea betekent laurierkrans of lauwerboom. Overigens kennen ook andere talen soortgelijke uitdrukkingen als ‘op je lauweren rusten’. In Duitland zegt men wel sich auf seinen Lorbeeren ausruhen, in het Frans luidt de spreekwijze se reposer sur ses lauriers, terwijl de Engelsen spreken van to rest on one’s laurels.

Overzicht van boeken over de (Nederlandse) taalgeschiedenis
Boek: Rari nantes. Honderden Griekse en Latijnse uitdrukkingen

Bronnen ▼