Paardenurine drinken en naakt in koeienmest zitten. Het zijn maar enkele adviezen die de Franse koningin, Catherine de Medici, vijfhonderd jaar geleden kreeg om zwanger te raken.
Tegenwoordig verdrink je bijna in de boeken met adviezen over vruchtbaarheid en zwangerschap, maar in de tijd dat de medische kennis nog vrij mager was en bovendien vooral werd geschreven door mannen, was het moeilijk uit te vinden hoe je op de best mogelijke manier een kind ter wereld kon brengen.
Soranus van Efese
In de tweede eeuw schreef de Griekse medicus Soranus van Efese (98-138 n.Chr.) het eerste handboek over gynaecologie, dat nog duizend jaar werd geraadpleegd. Hij begon met tips voor mannen om te zorgen dat ze een vruchtbare vrouw troffen. Een vrouw met chronische diarree zou nooit kinderen baren, die werden meteen weggespoeld. En tijdens de liefdesdaad moest de vrouw aan mooie dingen denken. Als ze bijvoorbeeld aan een aap dacht, zou ze extreem harige kinderen krijgen.
Nadat vrouwen het talloze millennia zonder boek hadden moeten doen, was het handboek erg welkom. Soranus adviseerde onder meer om tijdens de zwangerschap veel seks te hebben. Sperma zou namelijk goed zijn voor de baarmoeder. Maar ook weer niet teveel, omdat dat de vruchtbaarheid zou verminderen. Prostituees werden immers zelden zwanger… Soranus schreef verder dat het gevaarlijk was als zwangere vrouw in het donker buiten ging lopen. De maan kon er volgens hem voor zorgen dat de baby een gek of slaapwandelaar werd.
En dan was er nog een ander issue. Werd de baby een jongetje of een meisje? Een jongen was meestal gunstiger, dus ook daar werden adviezen voor gegeven. Volgens Soranus moest de vader rode wijn drinken, gemixt met een baarmoeder van een konijn, terwijl de moeder haar rode wijn moest mengen met de testikels van het dier.
Veel van de vroegere adviesboeken over de gezondheid van de vrouw en haar zwangerschap werden overigens geschreven door mensen met de minste ervaring met geslachtsgemeenschap: celibataire monniken. Of al die adviezen daadwerkelijk hebben geholpen blijft de vraag. Maar dat ze er waren beschrijft de Amerikaanse medische journalist Randi Hutter Epstein in het boek Get me out: A history of childbirth from the Garden of Eden to the sperm bank. Volgens de auteur maakt de geschiedenis van de gynaecologie vooral duidelijk dat grote denkers als Aristoteles en Hippocrates weinig op hadden met vrouwen. En dus moesten de vrouwen al die jaren lijden.
De genoemde Soranus schreef in zijn handboek niet alleen maar tips die vandaag de dag wat komisch overkomen. Hij kwam ook met goede tips. Zo schreef hij bijvoorbeeld dat er drie vrouwen bij een bevalling aanwezig moesten zijn, zodat die de barende vrouw bij konden staan. Daarnaast gaf hij zinnige tips aangaande gezondheid en hygiëne. Soranus gaf bijvoorbeeld aan dat er olijfolie, warm water, warme omslagen, een kussen en zwachtels aanwezig moesten zijn bij bevallingen.
