Pepe the Frog, een controversieel internetfenomeen

Op internet kom je ze geregeld tegen: plaatjes van een breed gebekte kikker. De bewuste kikker heeft als bijnaam Pepe the Frog en werd begin deze eeuw bedacht door de Amerikaanse tekenaar Matt Furie. Omdat de kikker na verloop van tijd steeds vaker werd geassocieerd met controversiële en extreemrechtse uitingen, besloot de geestelijk vader van de cartoonkikker zijn creatie in 2017 te “begraven”.

De tekenaar wilde definitief afstand nemen van de kikker, die online enorm populair was geworden en ook veelvuldig gebruikt werd in uitingen van allerlei bewegingen waar de Amerikaan helemaal niet mee geassocieerd wilde worden. Furie schreef daarom een nieuwe verhaallijn voor de online cartoon Boy’s Club waarin Pepe in 2005 voor het eerst werd verschenen. In dit nieuwe verhaal stierf de kikker en kreeg hij een heuse begrafenis…

Dat Furie afstand wilde nemen van de kikker was misschien niet zo heel verwonderlijk. De kikker was in de voorgaande decennia online op grote schaal gebruikt. Hij kwam veel voor in onschuldige memes (grappige of ironische afbeeldingen die snel verspreid worden op internet), maar groeide ook uit tot een van de symbolen van de zogeheten alt-right-beweging, een extreemrechtse stroming.

Aanvankelijk had Furie nog geprobeerd zijn kikker te redden door het grote publiek erop te wijzen dat Pepe een onschuldige creatie was. Het figuurtje was vooral een relaxte en wat puberale kikker (“Feels good, man”) die van ironische grapjes en pizza hield en zo nu en dan gevat uit de hoek kwam. Middels rechtszaken probeerde Furie nog te ontmoedigen dat de kikker werd gebruikt voor racistische doeleinden, maar uiteindelijk bleek het onbegonnen werk. Het publiek accocieerde het groene wezentje vooral nog met zaken als white supremacy, extreemrechts, allerhande vormen van racisme en antifeminisme.

Context

Online kwam men de kikker, bijvoorbeeld op anonieme internetfora zoals 4chan en social media, tegen met een Hitlersnor, met een SS-helm of gele Davidster met daarbij allerlei kleine tekstballonetjes waarin controversiële uitspraken werden gedaan. En wanneer men de kikker simpelweg zijn bekende “Feels good, man” liet zeggen, kreeg dat een heel andere lading wanneer het figuurtje tegelijkertijd bijvoorbeeld in een gaskamer werd geplaatste of een Ku Klux Klan-gewaad aan kreeg.

De joodse anti-discriminatie organisatie Anti-Defamation League verklaarde de kikker in 2016 mede door dit soort ontwikkelingen officieel tot haatsymbool. In de maanden daarvoor was de kikker ook onderwerp van politieke controverse geworden doordat aanhangers van Donald Trump de kikker gebruikten, tijdens de campagne voor het Amerikaanse presidentschap.

Geestelijk vader Matt Furie was ontdaan en stelde dat zijn “integriteit als kunstenaar” was aangetast. In een interview met de NRC zei hij onder meer:

Toen dit losbarstte, dacht ik steeds: als ik de reputatie van Pepe maar kan beschermen. Ik heb er alles aan gedaan. Ik heb overal geprobeerd uit te leggen dat Pepe niets met racisme te maken heeft.

Afscheid

De tekenaar kwam uiteindelijk tot de conclusie dat het maar beter was definitief afscheid van de kikker te nemen. In 2017 liet hij Pepe daarom officieel aan zijn einde komen. Dat betekent echter niet dat Pepe volledig verdween. Online blijft de cartoonkikker geregeld voorbij komen. Bij extreemrechtse bewegingen maar zeker niet alleen daar. In 2019 werd het figuurtje bijvoorbeeld ook geadopteerd door demonstranten in Hongkong, die naar verluidt niet op de hoogte waren van het wat besmette imago van de kikker en hem gebruikten als symbool van vrijheid en verzet.

X-eigenaar en Trump-vertrouweling Elon Musk veranderde begin 2025 zijn profielafbeelding op social media korte tijd door een afbeelding van Pepe the Frog. De miljardair wijzigde ook zijn naam op het platform. Hij ging er een dag lang door het leven als Kekius Maximus, een verwijzing naar een cryptomunt die prompt flink in waarde steeg.

Bronnen ▼