Reis naar een kathaars verleden

Bij uitgeverij Aspekt verscheen onlangs de historische roman De Katharengrot van Karel Wellinghoff. De roman vertelt het verhaal van vier personen die een bijzondere reis maken en geconfronteerd worden met een kathaars verleden.

De katharen vormden vanaf de twaalfde eeuw na Christus een religieuze groepering en hadden een hele ascetische levensopvatting. Die uitte zich onder meer in wereldverachting en wereldverzaking. De katharen zetten zich af tegen de rooms-katholieke kerk, die haar geestelijke taak steeds meer zou hebben verzaakt in haar streven naar wereldlijke macht en rijkdom.

Met name in Zuid-Frankrijk en Noord-Italië vormden zich hechtte groepen. De katharen werden zeer streng vervolgd. Het woord ‘ketter’ is afgeleid van het woord kathaar. In 1209 kwam bij Lyon zelfs een groot kruisleger bijeen om gezamenlijk de katharen in het zuiden van Frankrijk te bestrijden.

Historische roman

Bij Aspekt zijn de afgelopen jaren al verschillende boeken over de katharen verschenen en nu is er dus de historische roman De Katharengrot van kunstenaar en schrijver Karel Wellinghoff. Van hem verschenen bij dezelfde uitgever eerder al twee andere katharen-romans.

De Katharengrot is een historische roman maar speelt zich af in de moderne tijd. Vier wat ontheemde personen van middelbare leeftijd (twee mannen en twee vrouwen) hebben zich aangemeld bij een bijzonder reisbureau genaamd Rotabus. De naam van dat reisbureau verwijst overigens naar de titel van een eerdere verhalenbundel van Wellinghoff. Drie van de verhalen in die bundel spelen zich af in de Ardennen en ook de vier ontheemde reizigers van De Katharengrot trekken gezamenlijk door dit laaggebergte. Ze hebben zich laten lokken door een wat zweverige reclametekst van het reisbureau:

Laat u zich door ons gidsen
Naar het land van uw herkomst.
Reisbureau Rotabus,
Voor reizen van de ene plaats naar de andere,
terug naar uw uitgangspunt.

De reis wordt geleid door reisleider Altor, een niet erg spraakzame en nogal zweverige man. De reizigers moeten – zoveel wordt al snel duidelijk – nog een hoop leren voordat ze de wereld net zo kunnen zien als de ontwikkelde Altor. Ze moeten in een andere dimensie treden. Voor lezers die niet zo goed tegen dit soort zaken kunnen, misschien omdat ze zich daar te nuchter voor voelen, is het prettig dat ook niet alle reizigers zich heel erg lekker voelen bij de vaak wat vage en semi-spirituele uitspraken van reisleider Altor. De reisleider lijkt meer op een sekte- dan reisleider en de reis heeft soms meer weg van een zeer uitvoerige regressietherapie.

Altor speelt echter wel een hele belangrijke rol want hij is het die de reizigers moet begeleiden naar hun kathaars verleden. Iets wat de reizigers zelf overigens helemaal niet weten.

Wie de achterflap leest denkt waarschijnlijk dat de roman veel vertelt over de geschiedenis van de katharen maar dat is eigenlijk niet echt het geval. De vraag op de achterflap:

Wie waren zij, wat wilden zij, en waarom werden zij met zoveel geweld door de pauselijke legers uit de geschiedenis verdreven?

… wordt in het boek eigenlijk niet beantwoord. De roman gaat uiteindelijk wel over de katharen maar het boek leert de lezer weinig feitelijks over hen. Het verhaal eindigt eigenlijk op het moment dat de reizigers hun bestemming, de wereld van de katharen, hebben bereikt.

De Katharengrot is wel een aangename historische roman. Het boek leest sowieso vlot en gedurende de dagen dat de reizigers door de Ardennen trekken komen er verschillende aantrekkelijk beschreven historische verhalen aan bod. Legenden, oorlogsverhalen en boeiende dorpsgeschiedenissen.

De roman telt slechts 114 pagina´s en het is knap dat Wellinghof er in zo´n kort bestek in is geslaagd de achtergronden en karakters van de vier hoofdpersonen overtuigend neer te zetten. Dat het boek eigenlijk weinig leert over de katharen en hun tijd is jammer, maar anderzijds slaagt het boek er wel in interesse op te wekken. Vermoedelijk is dat ook de opzet van dit boek.