Het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden heeft zijn Egyptische collectie onlangs uitgebreid met een klein reliëf van de god Chnoem. Het 32 centimeter hoge stuk graniet is de komende maand te zien in een vitrine in de entreezaal van het museum.
Chnoem werd in het oude Egypte vereerd als god van de schepping. Op deze afbeelding staat hij op het punt met zijn schepping te beginnen, en dat maakt de voorstelling volgens het RMO zeldzaam. Het reliëf maakte rond de vierde eeuw voor Christus deel uit van een kleine kapel die in een tempel stond. De buitenwanden van deze kapel waren versierd met rijen goden die hielpen om het beeld dat erin stond te beschermen. Chnoem was er daar één van.
Kosmos
De god Chnoem, herkenbaar aan zijn ramskop, werd vereerd als de schepper van de kosmos. Als een pottenbakker zit hij aan een draaischijf, die hij met zijn voet aandrijft. Op de schijf staat een stuk klei waaruit hij met zijn handen iets gaat vormen. Wat is onduidelijk. De kunstenaar uit de vierde eeuw voor Christus heeft het in het midden gelaten.
Op het fragment staat links van Chnoem een godin met de kop van een koe als hoofd. Achter hem is een hand met een stok zichtbaar.
Dezelfde afbeelding is te vinden in de tempel van Luxor, gebouwd in de tijd van farao Ramses II (1290-1224 v.Chr.). Dit fragment is zo’n negenhonderd jaar later gemaakt, in een periode waarin men graag terugkeek naar het grootse Egyptische verleden.
