Het Ampelmännchen – Een Ostalgisch stoplicht

Na de val van de Berlijnse Muur en de daaropvolgende Duitse hereniging (1990) waren veel inwoners van de voormalige DDR blij dat ze eindelijk konden genieten van de vele vrijheden van het westen. Na een periode van standaardisatie, waarbij de oude Oost-Duitse cultuur op veel plekken werd vervangen door westerse varianten, stak in het voormalige Oost-Duitsland een vorm van nostalgie op naar het voorbije leven in de DDR. Een bekend voorbeeld van deze zogeheten ‘Ostalgie’ draaide om een olijk verkeerslichtmannetje, het Ampelmännchen.

In 1961, lang voor de Duitse eenwording, ontwikkelde de Duitse verkeerspsycholoog Karl Peglau een nieuw soort verkeerslicht voor voetgangers. De psycholoog meende dat het niet voldoende was om in verkeerslichten alleen te werken met de kleuren rood, oranje en groen, omdat er ook mensen waren die deze kleuren niet konden onderscheiden. Peglau pleitte er daarom voor om naast kleuren ook verschillende vormen aan de verkeerslichten toe te voegen.

Op initiatief van de psycholoog werden deze symbolen daarna vervangen door afbeeldingen van een mannetje met hoed: het Ampelmännchen. Wanneer voetgangers moesten stoppen maakte dit verkeerslichtmannetje een stopbeweging met zijn armen (der Steher) en bij groen zette hij er enthousiast de pas in (der Geher). De afbeeldingen raakten al snel bekend bij jong en oud. Ook tijdens verkeerslessen op scholen werden de afbeeldingen van het wandelende mannetje veelvuldig gebruikt.

Actie

Na de Duitse eenwording waren er plannen om de verkeerslichten in heel Duitsland te standaardiseren. Dit betekende dat het Ampelmännchen plaats moest maken voor de West-Duitse variant. Dit ging inwoners van de voormalige DDR echter een brug te ver. Die wilden hun verkeerslichtmannetje niet kwijt.

Kort nadat in 1996 bekend was geworden dat het mannetje ging verdwijnen, richtten inwoners van het oosten van Berlijn daarom een Komitee zur Rettung der Ampelmännchen op. In de maanden hierna werd er flink campagne gevoerd in de stad. Er verschenen allerlei objecten in Berlijn (zoals t-shirts, paraplu’s, mokken, enzovoort) met daarop de beeltenis van het Ampelmännchen. Toen de internationale media ook aandacht begon te besteden aan de kwestie, leek het mannetje gered.

Het Ampelmännchen groeide zo uit tot een van dé symbolen van de voormalige DDR. Ook vandaag de dag is het mannetje nog in het Oost-Duitse straatbeeld te vinden. En het mannetje is een geliefd object in allerhande souvenirwinkels.

Overzicht van Boeken over de DDR en de Berlijnse Muur

Bronnen ▼