Onder de vloer van een gevangenenbarak in Auschwitz zijn vijfendertig stukjes karton gevonden waarop met de hand schaakstukken zijn getekend. Op de kaartjes zijn nog duidelijk afbeeldingen van pionnen, torens en paarden te herkennen.
De vondst is gedaan in Blok 8 van Auschwitz I, waar bijvoorbeeld ook Otto Frank enige tijd in quarantaine verbleef. In dit onderdeel van het kamp is binnenkort een tentoonstelling te zien over het dagelijks leven van de gevangenen. De kartonnen stukken worden waarschijnlijk ook opgenomen in deze tentoonstelling en zullen dan te zien zijn in het onderdeel ‘evening time’, waarin getoond wordt hoe de gevangenen hun spaarzame vrije tijd, tussen het avondappèl en het afkondigen van de avondklok, besteedden.
Magdalena Urbaniak van Museum Auschwitz:
Dat dit soort objecten gemaakt werden laat zien hoe groot de wil van de gevangenen was om te ontsnappen aan de harde realiteit van het kamp. Gevangenen probeerden hun vrije tijd door te brengen met onder andere verschillende spelletjes. Schaakstukken en speelkaarten waren populaire spellen die konden worden nagemaakt met illegaal verkregen stukken karton of hout.
De gevangenen moesten geregeld creatief te werk gaan. Zo is bijvoorbeeld bekend dat er soms ook gespeeld werd met van brood gemaakte schaakfiguren. Soms vonden ook échte schaakstukken hun weg naar de barakken. Het ging dan bijvoorbeeld om stukken afkomstig uit de in beslag genomen bagage van Joodse slachtoffers.
Holocaust-overlevende Jan Dziopek werkte tijdens de oorlog in de timmerwerkplaats van Auschwitz en maakte onder meer schaakstukken voor SS’ers. Geregeld vervaardigde hij in het geheim ook objecten voor collega’s die in magazijnen werkten en relatief eenvoudig aan voedsel konden komen. Ze betaalden hem dan bijvoorbeeld met brood of soep voor de houten objecten. Op deze manier vonden verschillende schaakstukken hun weg in het kamp.
