Een schot voor de boeg – Betekenis en herkomst

Het gezegde ‘een schot voor de boeg’ houdt een waarschuwing in. Of, wanneer je een schot voor de boeg geeft of neemt, een aanzet tot een discussie. Je loopt hierbij vooruit op iets dat te gebeuren staat. Waar komt dit bijzondere gezegde vandaan?

Schot voor de boeg: afkomstig uit het zeewezen

Een schot voor de boeg nemen of geven is afkomstig uit het zeewezen. Hierbij werd er, als waarschuwing, een schot afgevuurd dat voor de boeg – de voorkant – van een vijandelijk schip belandde. Feitelijk is een schot voor de boeg dus een waarschuwingsschot. Maar het wordt ook overdrachtelijk gebruikt als startschot voor een discussie, waarbij iemand vooruit loopt op de zaken.

Andere gezegden en uitdrukkingen met ‘boeg’ en ‘schot’

Er zijn nog diverse andere spreekwoorden en gezegden die afkomstig zijn uit de scheepvaart. Het over een andere boeg gooien, dus ook met ‘boeg’ erin, is een bekend voorbeeld. Dit houdt in dat je iets – na een tijd aanmodderen en toezien – op een (totaal) andere manier gaat aanpakken. Bijvoorbeeld door van baan te veranderen, je partner de deur te wijzen of in een discussie over en ander onderwerp te beginnen. Verder kun je iets voor de boeg hebben, al je iets in het vooruitzicht hebt of er nog iets te gebeuren staat.

Een bekende uitdrukking met ‘schot’ is buiten schot blijven. Hierdoor houd je jezelf wat op de achtergrond, of anderen doen dit, zodat je geen gevaar loopt. Als spreekwoord kennen we nog het ietwat onbekende ‘Elk schot is geen eendvogel’. Dit betekent zoiets als: niet elke poging of alles wat je doet, is succesvol.

Lees ook: Gezegdes en uitdrukkingen uit de scheepvaart
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Bronnen ▼