Sonderkommando-overlevende Shlomo Venezia is maandag in Rome overleden, dat melden Italiaanse media. De in 1923 in Thessaloniki geboren Venezia werd tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1944 in Venetië gearresteerd door de nazi’s en gedeporteerd naar vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. Hij wist daar te overleven als lid van een zogenaamd Sonderkommando.
Een Sonderkommando bestond uit Joodse gevangenen die in Auschwitz-Birkenau waren belast met werkzaamheden in de gaskamers en crematoria, waar tijdens de oorlog in totaal één miljoen Joden omgebracht zouden worden. Mannen zoals Venezia moesten de slachtoffers helpen met uitkleden en begeleiden naar de gaskamer. Na de vergassing was het hun taak om de lichamen af te voeren, de ruimte gereed te maken voor de volgende vergassing en de lijken te verbranden in het crematorium. De gevangenen die aangewezen waren voor deze taak waren ervan doordrongen dat als ze niet meewerkten ze zelf in de gaskamer zouden belanden.
Getuigenis
Shlomo Venezia sloot zich bij de ontruiming van Auschwitz in januari 1945 ongemerkt aan bij andere gevangenen die werden afgevoerd naar Duitsland. Na nog in drie kampen gezeten te hebben, wist Venezia te overleven. Na de oorlog sprak hij lange tijd niet over zijn ervaringen, maar in zijn in 2007 gepubliceerde boek Sonderkommando Auschwitz beschreef hij uitvoerig het vreselijke werk dat hij heeft moeten verrichten en hoe hij erop terugkeek dat hij – weliswaar onder dwang en uit levensbehoud – een radertje was in de vernietigingsmachine van nazi-Duitsland. Een Nederlandse vertaling van het boek verscheen in 2008.
Venezia was een bekende spreker over de Holocaust. In februari 2008 bezocht hij Nederland, waar hij in het Verzetsmuseum Amsterdam, in het bijzijn van belangstellenden, geïnterviewd werd door Prof. Dr. J.Th.M. Houwink ten Cate van het Centrum voor Holocaust en Genocidestudies.
In Italië is bedroefd gereageerd op het overlijden van Venezia. Op een bijeenkomst met collega’s in het Palazzo Valentini hield Gianni Alemanno, de burgemeester van Rome, vandaag een minuut stilte voor de bekende Auschwitzoverlevende. Hij bedankte hem voor zijn inspanningen om de wereld te vertellen over zijn ervaringen en prees zijn moed en vrijgevigheid. Nicola Zingaretti, de president van de provincie Rome, verklaarde dat de dood van Shlomo Venezia een leegte achterlaat. Hij prees zijn waakzaamheid tegen elke vorm van Holocaustontkenning.
