Een recent verworven stilleven van Maria van Oosterwijck is sinds vandaag te zien in de Eregalerij van het Rijksmuseum in Amsterdam.
Van Oosterwijck (1630-1693) was een van de belangrijkste Nederlandse vrouwelijke kunstenaars van de zeventiende eeuw en verwierf internationale faam met haar bloemstillevens. Werk van de kunstenares werd verzameld door verschillende vooraanstaande figuren, waaronder ‘zonnekoning’ Lodewijk XIV van Frankrijk, Jan III Sobieski, koning van Polen, Cosimo III de’ Medici van Toscane en Keizer Leopold van Oostenrijk
De kunstenares bouwde een relatief klein oeuvre op. Dit heeft mogelijk te maken met haar manier van schilderen. Een tijdgenoot schreef dat ze de tijd nam voor haar schilderijen, door de ‘netheid en uitvoerigheid’ die zij in haar werk betrachtte.
Het Rijksmuseum verwierf het stilleven in 2023 uit een particuliere collectie. Het gaat om een zogeheten vanitasstilleven, een genre waarin de vergankelijkheid van het aardse bestaan centraal staat. Naast een rijk boeket bevat het schilderij diverse symbolische objecten, zoals een bijbel, een doodshoofd en tafelen met de tien geboden. Opmerkelijk is volgens het museum dat Van Oosterwijck de betekenis van de voorstelling expliciet toelicht op een blad papier op de voorgrond.
Godsdienstig
Na aankoop is het werk uitvoerig onderzocht en gerestaureerd. Uit analyse bleek dat de kunstenaar tijdens het schilderproces diverse wijzigingen aanbracht, zoals het verwijderen van een zandloper en een afgebeelde slang. Tijdens de restauratie zijn vergeelde vernislagen en latere overschilderingen verwijderd, waardoor het schilderij in zijn oorspronkelijke staat is hersteld.
De verwerving past binnen het onderzoeksproject Vrouwen van het Rijksmuseum, dat sinds 2021 onderzoek doet naar de rol van vrouwen in de collectie en presentatie van het museum. Het project richt zich op het vergroten van de zichtbaarheid van vrouwelijke kunstenaars en verzamelt actief nieuw werk.
Eregalerij van het Rijksmuseum
De Eregalerij is een centrale zaal in het Rijksmuseum te Amsterdam, ontworpen door architect Pierre Cuypers. Deze galerij vormt de middenas van het museum en leidt rechtstreeks naar de prominente Nachtwachtzaal. Aan weerszijden bevinden zich zijkabinetten waarin topstukken van zeventiende-eeuwse meesters als Rembrandt, Vermeer en Frans Hals tentoongesteld zijn. In 2021 werden voor het eerst werken van vrouwelijke kunstenaars toegevoegd aan de Eregalerij, waaronder schilderijen van Judith Leyster, Gesina ter Borch en Rachel Ruysch.
Michaelina Wautier, een geniaal schilderstalent
Boek: Fenomenale Vrouwen in de Schilderkunst
