De Toren van Pisa is een beroemde, scheefstaande klokkentoren bij de kathedraal in de Italiaanse stad Pisa. Het is de grootste toeristische trekpleister van de stad.
De bouwmeesters Gugilmo en Buonanno waren in de twaalfde eeuw niet van plan een scheve toren te bouwen. Ze begonnen in 1173 met bouwen en al snel bleek dat deze begon over te hellen. Momenteel is de toren van Pisa juist vanwege deze overhelling een grote toeristische trekpleister.
De toren van Pisa is een onderdeel van het Piazza dei Miracoli, een groot ommuurd gebied in het centrum van Pisa dat bekend staat als een van de belangrijkste centra van Middeleeuwse kunst ter wereld. Behalve de beroemde overhellende toren bevinden zich hier ook de Dom, het Baptisterium en het Camposanto.
Bouw in drie fases
De toren van Pisa is 55,86 meter hoog en heeft 297 treden. De bouw had drie fases. De constructie van de eerste verdiepingen begon op 9 augustus 1173 en nadat de derde verdieping in 1178 was gebouwd begon de toren te hellen. Hierna lag het werk ongeveer honderd jaar stil. Dit hoofdzakelijk omdat de inwoners van Pisa verwikkeld waren in een oorlog met Genua en Florence.
De bouw werd in 1272 hervat door Giovanni di Simone. Omdat men al gezien had dat de toren aan het hellen was, werd besloten de scheefheid te neutraliseren door aan de ene zijde van de toren meer mortel (fijn betontype) te gebruiken dan aan de andere kant. In 1284 viel de bouw opnieuw stil. De toren van Pisa werd uiteindelijk in 1372 afgemaakt. Toen werd de bovenste en laatste verdieping gebouwd. De toren helde toen al sterk.
Bekend is dat de beroemde Italiaanse wetenschapper Galileo Galilei in 1609 op de toren van Pisa een demonstratie gaf van de werking van de telescoop. Een ander verhaal vertelt dat Galilei voorwerpen van de toren gooide om zo de valeigenschappen van die objecten te kunnen bestuderen. Dit wordt over het algemeen echter beschouwd als een fabel. Galilei was van 1589 tot 1592 hoogleraar in Pisa.
Om te voorkomen dat de beroemde toren ooit echt omvalt, dit zou een enorme strop betekenen voor het toerisme in Pisa, is men tegenwoordig druk bezig de toren met behulp van contragewichten te stabiliseren.