Spaanse conquistador en ontdekkingsreiziger. Leidde de eerste expeditie die vanuit het westen de Grote Oceaan bereikte.
Vasco Núñez de Balboa werd rond 1475 geboren in het Spaanse dorp Jerez de los Caballeros. Dit als zoon van een verarmde ridder. Op 16-jarige leeftijd reist hij af naar de Nieuwe Wereld om daar vervolgens te leven als avonturier. Hij leefde onder meer enige tijd op Hispaniola, een eiland in het Caribisch gebied dat tegenwoordig deel uitmaakt van Haïti en de Dominicaanse Republiek. Balboa vestigde zich hier in 1502 en werkte er onder meer als varkensboer en planter.
Vanwege hoge schulden besloot hij in 1510 het eiland te ontvluchten. Hij reisde, samen met zijn hond, als verstekeling aan boord van een schip van Martin Fernandez de Encisco naar de jonge kolonie San Sebastian bij de Golf van Urabá (Colombia). De campagne van Encisco verliep niet erg voorspoedig. Bij een schipbreuk gingen veel voor de kolonie bestemde materialen verloren. Balboa leidde een opstand tegen Encisco, nam de leiding over en stichtte tussen het huidige Panama en Colombia een nieuwe kolonie: Santa María de la Antigua del Darién.
Na verhalen te hebben gehoord over grote goudvondsten in Peru, besloot Balboa in 1513 per schip af te reizen naar het westen. Op 25 september bereikte hij als eerste Europeaan de Grote Oceaan die hij Zuidzee noemde. De kusten en eilanden die hij tegenkwam nam hij voor de Spaanse koning in bezit. Balboa werd hierna tot adelantado (admiraal) van de Zuidzee benoemd.
In de periode hierna kwam hij in conflict met Pedrarias de Ãvila die als gouverneur naar de kolonie Darién gezonden was. Balboa werd begin 1519 door de gouverneur op verdenking van verraad gearresteerd en op 21 januari datzelfde jaar onthoofd. Enkele jaren na de dood van Balboa was er vrijwel niets meer over van zijn kolonie ‘Santa María de la Antigua del Darién’. Veel van de inwoners van Darién trokken naar een door Ãvila aan de Pacifische kust gestichtte kolonie. In 1524 werd de Darién door indianen verwoest.
De Panamese Orde van Vasco Núñez de Balboa, ingesteld in 1953, is naar de ontdekkingsreiziger en conquistador vernoemd.
