Bij het Stadsarchief Amsterdam is recent een tot nu toe onbekend aandeel van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) ontdekt. Het gaat om een van de oudste aandelen van de VOC. Het aandeel, ter waarde van zeshonderd gulden, werd op 6 oktober 1606 gekocht door Theunis Jansz, een kruidenier en later haringkoper die in de Vrouwensteeg in Amsterdam woonde.
“Via overerving is het document vier generaties doorgegeven tot het uiteindelijk in het bezit kwam van Agnietje Nagel, onder beheer van de Weeskamer. De Weeskamer was een stedelijke instelling die toezicht hield op het beheer van de boedels van (half)wezen, die bij meerderjarigheid recht hadden op een erfdeel. Agnietje bezat ook een huis aan de Herengracht, waar veel kosten voor gemaakt moesten worden. Om het huis te behouden werd in 1739 het VOC-aandeel uit de boedel verkocht. Toen de recipisse samen met de opbrengst weer werd ingeleverd bij de Weeskamer, werd deze verkeerd opgeborgen.”
Het bestaan van het VOC aandeel was daardoor niet bekend.
Een aandeel in de VOC
In 1602 kreeg de VOC toestemming om handel te drijven met Oost-Indië. Eerst was er echter veel geld nodig, om expedities op touw te zetten. Vanaf 1 augustus 1602 konden particulieren daarom investeren in de VOC.
“Dit werd gedaan door maar liefst 1.143 personen, een gevarieerd gezelschap van winkeliers, timmerlieden, advocaten en huishoudsters. Theunis Jansz was er één van. Investeringen werden opgeschreven in het aandeelhoudersregister en de investeerder kreeg hiervan een betalingsbewijs, een recipisse. Zo’n recipisse is het document dat recent ontdekt is. Omdat de particuliere participatie in de VOC overdraagbaar en verkoopbaar was, beschouwt men dit als de eerste vorm van aandelen.”
Vijf jaar geleden werd in het Westfries Archief in Hoorn het oudst bekende VOC-aandeel gevonden. Dat aandeel werd op 9 september 1606 uitgegeven door de VOC-kamer Enkhuizen. Het in Amsterdam gevonden aandeel is enkele weken jonger en is het op twee na oudste (bekende) VOC-aandeel. Het aandeel is van 6 tot en met 18 oktober 2015 te zien in de Schatkamer van het Stadsarchief.
