Het volkslied van Duitsland – Das Lied der Deutschen

Het volkslied van Duitsland is officieel Das Lied der Deutschen, ook wel kortweg het ‘Duitslandlied’ genoemd. Het patriottistische lied werd eind achttiende eeuw gecomponeerd door Joseph Haydn. De dichter August Heinrich Hoffmann von Fallersleben zette het lied in 1841 op tekst, tijdens een vakantie op Helgoland.

Het lied dat Haydn in 1797 componeerde was gewijd aan Frans II, de laatste keizer van het Heilige Roomse Rijk. Het ging oorspronkelijk dan ook door het leven als de Kaiserhymne.

Op 11 augustus 1922, ten tijde van de Weimar-republiek, werd het lied officieel aangenomen als volkslied. Ook ten tijde van het nazi-bewind was het lied vaak te horen. Na de Tweede Wereldoorlog verboden de geallieerden het patriottistische lied. Met name het eerste couplet, met daarin de zin ‘Deutschland über alles’, werd als ongewenst betiteld. Vooral ook omdat de nazi’s dit couplet veelvuldig ten gehore hadden gebracht tijdens allerlei partijbijeenkomsten en parades.

In West-Duitsland werd in de periode hierna soms Ode an die Freude van Beethoven als volkslied gebruikt. Tegenwoordig is dit het volkslied van Europa. Onder bondskanselier Konrad Adenauer begon men, aanvankelijk tot onvrede van de westerse mogendheden, tijdens officiële bijeenkomsten het derde couplet van Das Lied der Deutschen te zingen. Vanaf 1952 was gebruik van dit deel van het volkslied weer officieel toegestaan. Vandaag de dag is dit nog altijd het volkslied van Duitsland.

In de voormalige DDR is het ‘Duitslandlied’ minder bekend dan in de rest van Duitsland. De DDR kende men dan ook een eigen volkslied: ‘Auferstanden aus Ruinen’ (Herrezen uit Ruïnes). Na de Duitse hereniging van 1990 deed men in voormalig Oost-Duitsland pogingen om dat lied tot nationaal volkslied te verheffen, maar uiteindelijk bleef dit Das Lied der Deutschen.

Gevoeligheden

Gebruik van het eerste couplet van het Duitse volkslied ligt nog altijd gevoelig. In het buitenland is men niet altijd op de hoogte van die gevoeligheden waardoor daar tijdens ceremonieën soms de verkeerde tekst wordt ingezet. Dit gebeurde bijvoorbeeld in 2017 voorafgaand aan een Duitse tennisinterland. Een ingehuurde zanger bracht toen vol overgave het nationalistische eerste couplet ten gehore. Toeschouwers en speelsters van het Duitse team probeerden de zanger nog te overstemmen door er heel hard de correcte tekst doorheen te zingen, maar het geluid stond daarvoor te hard.

De CDU deed in 2015 een poging om bij wet vast te leggen dat het derde couplet van het Lied der Deuschen het volkslied van Duitsland is. Voor een dergelijke wet kreeg de partij echter onvoldoende steun.

Genderneutraal

In 2018 gingen er in Duitsland tot slot stemmen op om het volkslied genderneutraal te maken. Vanuit het ministerie van Gezinszaken kwam er een voorstel om het woord ‘Vaterland’ te veranderen in ‘Heimatland’ en ‘brüderlich’ (broederlijk) in ‘couragiert’ (moedig). Zowel kanselier Angela Merkel als president Frank-Walter Steinmeier gaven echter aan niets in deze tekstwijzigingen te zien.

Overzicht van Boeken over de geschiedenis van Duitsland
Overzicht van volksliederen per land

Opvoering van de drie coupletten van Das Lied der Deutschen:

Tekst van het Volkslied van Duitsland:

Duitse tekst	Nederlandse vertaling
Deutschland, Deutschland über alles über alles in der Welt, wenn es stets zu Schutz und Trutze brüderlich zusammenhält. Von der Maas bis an die Memel, von der Etsch bis an den Belt, Deutschland, Deutschland über alles, über alles in der Welt!	Duitsland, Duitsland boven alles, boven alles in de wereld, wanneer het steeds voor bescherming en weerstand broederlijk bijeen blijft. Van de Maas tot aan de Memel, van de Adige tot aan de Belt, Duitsland, Duitsland boven alles, boven alles in de wereld!
Deutsche Frauen, deutsche Treue, deutscher Wein und deutscher Sang sollen in der Welt behalten ihren alten schönen Klang, uns zu edler Tat begeistern unser ganzes Leben lang. – Deutsche Frauen, deutsche Treue, deutscher Wein und deutscher Sang!	Duitse vrouwen, Duitse trouw, Duitse wijn en Duitse zang moeten in de wereld behouden hun oude mooie klank, ons tot edele daad bezielen ons hele leven lang. – Duitse vrouwen, Duitse trouw, Duitse wijn en Duitse zang!
Einigkeit und Recht und Freiheit für das deutsche Vaterland! Danach lasst uns alle streben brüderlich mit Herz und Hand! Einigkeit und Recht und Freiheit sind des Glückes Unterpfand; blüh’ im Glanze dieses Glückes, blühe, deutsches Vaterland.	Eendracht en recht en vrijheid voor het Duitse vaderland! Laat ons allen daarnaar streven broederlijk met hart en hand! Eendracht en recht en vrijheid zijn onderpand van het geluk; bloei in de glans van dit geluk, bloei, Duits vaderland.

Bronnen ▼