Wie zich belachelijk heeft gemaakt omdat hij of zij wat doms heeft gedaan staat volgens de bekende zegswijze ‘voor paal’. De uitdrukking ‘voor paal staan’ verwijst naar de schandpaal of geselpaal die vroeger gebruikt werd om misdadigers bij wijze van straf letterlijk te kijk te zetten.
De schandpaal werd met name in de Middeleeuwen veel gebruikt op verschillende plekken in Europa. De bedoeling was om de misdadigers zodanig te onteren dat deze het in het vervolg wel uit hun hoofd lieten om een overtreding te begaan. Ook voor omstanders, die de veroordeelde konden aanschouwen en bespotten, was duidelijk dat men kost wat kost moest voorkomen ook eens ‘voor paal gezet te worden’.
Bij de oude schandpalen zaten de veroordeelden met armen en hoofd vast. Dit was vooral een probleem wanneer toeschouwers besloten de veroordeelden te bekogelen met bijvoorbeeld rot fruit, of erger: stenen. De schandpaal is tot ver in de achttiende eeuw veelvuldig gebruikt. Halverwege de negentiende eeuw werd hij in Nederland officieel als strafmaatregel afgeschaft. De uitdrukking ‘voor paal staan’ komt echter nog altijd in onze taal voor en wordt vooral gebruikt wanneer iemand een blunder begaat waar men zich erg voor schaamt.
‘Aan de schandpaal!’
Lijst met historische uitdrukkingen, spreekwoorden
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis
