Vrijhandel en laissez-faire

Het begrip vrijhandel (in het Engels ‘free trade’ en in het Frans ‘laissez-faire’ genoemd) is afkomstig uit de economische geschiedenis. De term duidt op een vrij verkeer van goederen en diensten tussen een uiteenlopend aantal landen. Wat betekent vrijhandel precies en welke kenmerken heeft dit fenomeen?

Betekenis van vrijhandel

Vrijhandel is nauw verbonden aan het liberalisme, dat uitgaat van de idee dat de markt en handel zoveel mogelijk hun gang moeten kunnen gaan. Door het vrije economische spel van vraag en aanbod leidt vrijhandel tot productiegroei. Tegenover vrijhandel staan onder meer het protectionisme (het volledig beschermen van de eigen handel), autarkie (zelfvoorzienend zijn zonder of met zo weinig mogelijk import) en het mercantilisme (minder import en een vergroting van de export).

Bij vrijhandel worden politieke en juridische belemmeringen voor de handel zoveel mogelijk weggenomen. Denk bijvoorbeeld aan invoerrechten of uitvoerrechten. Beschermende of protectionistische blokkades door de overheid moeten in deze gedachtegang zoveel mogelijk weggenomen worden, zodat de handel kan floreren. De overheid dient als nachtwakersstaat de orde en veiligheid te garanderen en moet zich zo weinig mogelijk bezighouden met de economie, ofwel een laissez faire-beleid voeren.

Belangrijke voorstanders van vrijhandel uit de geschiedenis

In de geschiedenis zijn er uiteenlopende voorbeelden geweest van economisch denkers en filosofen die zich hebben uitgesproken voor vrijhandel. Een van de bekendste namen is Adam Smith, de vader van het liberalisme, die zich hier in de achttiende eeuw – toen de Industriële Revolutie goed op gang kwam – voor uitsprak. Hugo de Groot in diens Mare Liberum (1609) is een andere denker die (een zekere mate van) vrijhandel voorstond. De Amerikaanse president Woodrow Wilson was ook een voorstander van vrijhandel, zoals blijkt uit de beroemde Veertien Punten (januari 1918) die hij tijdens de Eerste Wereldoorlog propageerde.

De Europese Unie zette met het Verdrag van Maastricht (open grenzen) vanaf 1 januari 1993 grote stappen richting een vrij verkeer van goederen, personen en kapitaalgoed tussen de deelnemende Europese landen, overigens zonder dat er toen nog sprake was van echte vrijhandel. Naast de Europese Unie houdt tegenwoordig de Wereld Handelsorganisatie (World Trade Organization) zich bezig met het promoten van mondiale vrijhandel.

Bronnen ▼